موچەخۆر! لەپەراوێزی نیوەدێڕێکی(حەسەن زیرەک) دا
موچەخۆر!
لەپەراوێزی نیوەدێڕێکی(حەسەن زیرەک) دا:
"لەموچەی بەردێ نیوەکارت بم"
کە دەڵێن موچەخۆر، چی دێتە پێشچاوتان؟
مەگەر خوابزانێ، ناوێکی چەندە چەوت و چڵکن و بێمانایە.
سوچی سیاسەتی دزی و هاوکێشە هەرێمی و ناوەندییەکەو گەندەڵی و گیرفانبڕیی و گەلەکۆمە حزبییەکە لەسەر کەلاکیی پرسیی بڕینی قوت و قەیرانی موچەدا لەلایەک. بەڵێ هەر هەموی لەلایەک، وەلێ بێتامی و بیچمی وشەی موچەیش لەلایەکیتر دانیشێ.
ئەسڵەن ئەوە هاتووە بەخەیاڵمدا، گرفتی موچەی مووەزەفی کورد، پەیوەندی بە شومی و شکڵی ئەم ناوەوە هەیە.
هەر لە خۆیەوە کە دەڵێی موچە، موی سەرت، هەڵبەتە گەر نەرووتابێتەوە، راست دەبێت.
نەمویستووە نەیڵێم، نایشارمەوە، گەر لەبری موچە، ناوێکی دی بۆ بڕە پارەی مووەزەف دابهێنرایە، رەنگە ئەم گرفتە گەورە نەبووایە.
مەعاشخۆر!
جاران کە دەوترا مەعاش، مرۆڤ هەر لەخۆیەوە هەستێکی دڵنیایی و دەرون و دڵێکی تەڕو تەمیزی بۆ دروستدەبوو.
مەعاشخۆر، ختوکەیەک لە خەیاڵیدا دەهاتو دەچوو، خەیاڵێک پێیەکانی شۆڕدەکردەوە بۆ گوێی چەمو رووبارێک و شانیشی لەسەر گاشە بەردێ پێدادەدا، ئیدی هەستیدەکرد، حاکمی بەڕو بەحرە.
لەوکاتەوەی وشەی مەعاش گۆڕاوە بۆ موچە، ئیدی ئەسراری نەهات و نەشەمەی نەگبەتیش نۆرەی هاتووە.
باوەڕکەن وشەی موچە، هەربۆخۆی جۆرێکە لە کەمیی.
مرۆڤ هەستدەکات چەماوەتەوە بۆ توێرەکەیەکی قورس تابیدا بەشانیدا، وەلێ توێرەکەکە پڕپڕە لە پوشوپەڵاش، ئیدی بە پڕتاو راستدەبێتەوەو رەنگی خەجاڵەتی لێدەنیشێ.
بەهەر حاڵ ئەمەی سەرەوە شۆخییەکەو شانسی مانای موچە، بەم شەوە درەنگە منیش هێندەی قاچاخچییەکی دەروازە سنورییەکان یان دەرمانی ئێکسپایەرو نەوتی تەنکەرەکان، تەنگم پێهەڵچنیوە.
هەر بەجدیی، موچە لەچییەوە هاتووە؟
لەفەرهەنگی فارسیدا، موچە بۆ ئەو دەنگە بەکاردێ، کە لە ئەنجامی پێکدادانی چوار لێوی دووکەسدا دروستدەبێت، یانی ئەو دەنگەی لەماچەوە میلدەهێنێتەوەو دەتەقێ.
لە زمانی هەورامیدا، شتێک دەقبکرێ، یانی بنوشتێتەوە، موچدەکرێ. بۆنموونە هەورامی دەڵێت: موچەیەک نان. مەبەستمان نانی دەقکراوە. دەکرێ لە سۆرانیدا مەبەست لێی پشک بێت، یان بەش بێت. دیسانەوە هەر هێندێک، هێندێکی چی هەر زۆر بێمانایە.
لەنێوچەی موکریان بەزەوی کشتوکاڵی دەوترێت موچە. هەروەها بە هەقدەتی وەرزێیش هەر موچە دەوترێت، رەنگە ئەمم موچە قۆرتاوییەی ئێمەیش لەنێو قڵۆسمی خاک و خێڵی عروبەدا، هەر لەوێوە هاتبێ.
ئەها هونەرمەندی مەزنی کورد (حەسەن زیرەک) دەڵێ:
" لەموچەی بەردێ نیوەکارت بم"
راستییەکەی دەکرێ لای هەندێک مانای موچە پڕبەپێستی بێ.
دەشکرێ لەزانستی زماندا شوێنی خۆی گرتبێت.
بەڵام عادەتەن، مرۆڤ کە ناوێ دەبیستێ، لەمێشکیدا وێنەیەک دروست دەبێ.
بۆ نموونە:
من بۆخۆم هەر لەمنداڵییەوە، وەختێ دەوترا مەعاشخۆر، پیاوێکی قەڵەوی دەمبەپێکەنین دەهاتە پێشچاوم، ئەها وێنەی کابرایەکی شێفی سمێڵ قنجی قەڵەوی رووخۆشی کوڵمسور، کەوگیرێکی لەدەست بوو.
وێنەکە بە تەنەکەی رۆنەوە بوو. رێک ئەوەم دەهاتە پێشچاو.
نەک هەر مەعاش، بۆ شتانی تریش.
مەسەلەن کە دەوترا پەرامێز، پیرەژنێکی قژ بژی تەشی رێس لەکۆڵانەکەمان هەبوو، دەنگێکی گیراوی لێدەهاتەدەرێ و دانێکی ئاڵتون بوو، ئەوم دەهاتە پێشچاو.
مردووشۆر!
بەڵام ئێستەیش کە دەوترێت موچەخۆر، باوەڕتان بێت، کابرایەکی سیسەڵەی سەرمابردەڵی مردوشۆرم دێتە پێشچاو، دەنگێکی غەمگینی لێوە دێتە دەرێ، وەک ئەوەی لەنێو بیرێکدا بێت، یانی لێوی دەجوڵێ و هاوار دەکات، بەڵام هیچ دەنگێ نایەتە دەرێ. هەستدەکەم شانەیەکی تەختەی بەدەستەوەیەو قژێکی ماشوبرنجی هەیە، دەیبینم خەریکە قژی شانەدەکات.
هەرکاتێ دەیهێنێ بەسەسەریدا کۆڵێ قژ دێت بەشانەکەوە.
هەستدەکەم لەژێر قادرمەیەکی رزیودا عاسی بووەو خەڵکێک لەدەوریدا جەمۆ بوون و هاواردەکەن بەسەریدا، وەلێ ئەو خەریکە قژی شانەدەکات و خۆی تێک نادات.
جارەجارەیش سەرێ بەرزدەکاتەوەو بە زەردەخەنەیەکی کزەوە دەڕوانێ بۆخەڵکەکە.
نازانم چۆن وەسفی کەم، وەڵێ دیمەنێکی زۆر ترسناکی هەیە.
وێنەکە جارجار تەم دەیگرێت، وەک هەڵمی سەر شوشەی پەنجەرەیەکی تەختەی کۆن. خەڵکەکە فوو دەکات لە هەڵمی پەنجەرەکەو نەختێ روون دەبێتەوە.
پاش قەیرێ پەنهان دەبێت و نامێنێ. تەقریبەن تەفسیرناکرێ، لەنێوان خەون و واقیعدا وڕێنەیەکە دێت و دەڕوا.