عێراق لەبەردەم مۆدێلێكی تری سیاسەت دا

نسار شیخ مستەفا 14/04/2020

هاوكێشەی سیاسی عێراق پاش ڕاسپاردنی مستەفا كازمی بۆ پێكهێنانی حكومەتی نوێ خۆی لە چەند تەوەرێك دا دەبینێتەوە، تەوەری یەكەم ئایا پێكهاتەكانی عێراق بە كوردو شیعەو سونەوە لە خەمی دەستەبەركردنی عێراقێكی فیدراڵی یەكگرتودان یان هەمیشە وەك رابردوو لە خەونی پێگە و دەسەڵاتدان بە ئامانجی دەستخستنی هێز بە بێ‌ گەرانەوە و ئاوردانەوە لە خواست و ویستی كۆمەڵانی خەڵك و ئەو بەڵێنانەی لەكاتی هەڵبژاردنەكان دا بە خەڵكیان دەدا، هاوشێوە و دووبارەبوونەوەی ئەم بێ‌ باكیەی حكومەتە یەك لە دوا یەكەكانی عێراق بە هاولاتیان و نغرۆبوونی ووڵات لە گەندەڵی و بەهەدەردانی ئابوری و دارای و بێ‌ كاری و خراپی گوزەرانی خەڵكی دابەشبونی تایەفی مەزهەبی و پەرەسەندنی كارە تیرۆرستیەكان و تێكچونی رەوشی ئەمنی و تەندروستی لە دیارترینی ئەو شیعارانەبوون كە خۆپێشاندەران لە تشرینی 2019 لە بەغداو ناوچە عەرەبیەكانی عێراق بەرزیان كردبۆوە، لەگەڵ ئەوەی دەستكەوتی دیاری هەبوو بەڵام دوای زیانێكی ماددی و مرۆی و كوژرانی زیاتر لە 700 كوژراو 22000 بریندار ، بەم هەموو زامەوە كە تائێستا روون نیە حكومەتەكەی كازمی دەتوانێت ئەو زام و برینەی سەر نەخشەی سیاسی عێراق سارێژبكات و لەبەردەم خواستی گەل شەرمەزارنەبێت.
ئەگەر پێكهاتەكانی عێراق لەبیری هێزو كۆكردنەوەی پارەو داهاتی دەوڵەت و بەهەدەردانی نەبن، تەواوی كێشەو ململانێ‌ سیاسی یەكانیان لە پێناو عێراقێكی یەكگرتوو دا وەلا نێن، دەكرێت ئەوكات پێشبینی عێراقێكی سەقامگیر بكرێت كە ئەمە بە دوور دەزانرێت، چونكە دەوڵەتێكی وەك عێراق كە سیستەمێكی فرەسیاسی ومەزهەبی و تایفی یە و لەگەڵ حكومەتەكانی دوای 2003 بەوە جیادەكرێتەوە كە هیچ حكومەتێك لە عێراق دا دروست نەبووە كە دەستی وڵاتێك یان چەند وڵاتێكی تێدا نەبوبێت، ئێران بەجیا پارێزگاری لە بەرژەوەندییەكانی خۆی دەكات لە رێگای شیعە دۆستەكانی و ئەمەریكاش بەهەمان شێوە بە كورتی عێراق بووە بە پایتەختی ململانێكانی ئێران و ئەمەریكا، زەحمەتە عێراقێكی فیدراڵی یەكگرتوو كە جێ ی ڕەزامەندی شەقامی سیاسی و كۆمەڵانی خەڵكی بێت بەدی بێت.
عێراق بەو زامە درێژخایەنەوە لەبەردەم قۆناغێكی تری هەستیارو چارەنوسسازدا خۆی دەبینێت، قۆناغی سەرلەنوێ‌ بنیادنانەوە و ژیانەوە بۆ عێراقیەكان، عێراقیەكان ماندووبون لە شەر ِلە گەندەڵی لە بێكاری لە مافیا دەسەڵاتدارەكان و تەنانەت یاساش نەیتوانیوە پارێزگاری لە مافە رەواكانی گەل بكات كاتی ئەوە هاتووە خۆری عێراقیەكان هەڵبێت و كەشتیەكەی كازمی كەشتیەكەی نوح ئاسا بێت دادپەروەری و شكۆی دەسەڵات و گەل تێیدا رەوایەتی هەبێت، هەرچەند ڕوون نیە حكومەتی ئایندە چۆن بەچی ئاراستەیەك دەروات و دەگوزەرێت هاوشێوەی حكومەتەكانی رابردوو دەبێت یان مۆدێلێكی سیاسی و چاوەروان نەكراو بۆ عیراقیەكان  بەربژیردەبێت، هەرچیەك بێت لەیەكەم هەنگاوی دەستبەكاربوونی دوای پێكهێنای كابینەكەی و رەوینەوەی خەمی گەل دەبێت حكومەت خواستی خۆپیشاندەران و رێكارەكانی بەجێهێنانی بگرێتەبەر كە پێم وایە خواستی هەندێك لە كوتلەعیراقیەكانیشی تیا بەرجەستە دەبێت. تەوەری دووەم كورد دەبێت هاودەنگ و هاو هەڵوێست بن مەرجی بەشداریان بەدیهێنانی ئامانجەكان بێت كە هۆكاری ناكۆكیەكانی نێوان بەغداو هەرێمە وەك پرسی ناوچە جێناكۆكەكان و بەشە بودجە و پێشمەرگەو مەسەلەی بودجە پۆست و پلە پێوەر نەبێت بۆ بەشداریان لە حكومەتە نوێكەی عێراق.