مێژوو هەڵوێست.. لەنێوان گوێڕایەڵی هۆشیارانەو كوێرانەدا
مێژوو هەڵوێست.. لەنێوان
گوێڕایەڵی هۆشیارانەو كوێرانەدا
(هەڵوێستەکەی
مەلا بەختیار لەبارەی شەڕنەکردنی شیوعیەکان بە نمونە)
نوسینی: پشتیوان ئەحمەد
ژیانی سیاسی هەر
كەسێك، هەڵوێستی ئەو كەسە پنتە پرشگندارەكانی دیاری دەكات.. چ جای ئەوەی هەڵوێستەكە
مرۆڤ دۆستانە بێت..
مەلا بەختیار
كاتێك بەرپرسی مەڵبەندی یەكی سلێمانی (ی.ن.ك) دەبێت، هێزێكی تۆكمەو دەس وەشێن لەژێر
فەرمانیدا دەبێت. كاتێك یەكێتی بەهێزێكی زۆرەوە پەلاماری بارەگاكانی بەرەی جود(1)
لە قڕناقاو پشت ئاشان دەدات و هێزەكانی جود تووشی شكستی گەورە دەبن بەتایبەتی حشع
قەتلوعام دەكرێن(2).. مەكتەبی سیاسی یەكێتی فەرمان بە مەلا بەختیار دەكات ئەویش لای
خۆیەوە ئیبادەی پێشمەرگەكانی حشع لەسنووری دەسەڵاتەكەی، بكات، بەڵام مەلا ڕەفزی جێ
بەجێ كردنی بڕیارەكە دەكات. مەلا لەم هەڵوێستەیدا، كار بە پرەنسیپی گوێڕایەڵی هۆشیارانە
كردووە.
بەرپرسی یاخود هەر
فەرماندەیەك نابێت كوێرانە بڕیارەكانی سەرەوەی خۆی جێ بەجێ بكات..
دەڵێن جارێك پەیامبەر
سوپایەك ڕەوانەی بەرەیەك دەكات، یەكێك دەكاتە فەرماندەیان.. فەرماندەكە ئاگرێكی گەورە
دەكاتەوەو، بەسوپاكە، دەڵێت: فەرمانتان پێ دەكەم بچنە نێوییەوە، سوپاكە دەبنە دوو
بەشەوە.. بەشێكیان دەیانەوێ بچنە نێو ئاگرەكەوە، ئەو بەشەكەی دەڵێن، ئێمە ناچینە
نێو ئاگرەكەوە.. هەواڵ دەگاتە پەیامبەر، كۆیان دەكاتەوەو بەئەوانەی ویستیان فەرمانەكە
بەجێ بگەیەنین، فەرمووی: گەر بچوبانا نێو ئاگرەكەوە ئەوا تا ڕۆژی قیامەت لەنێوی دەمانەوە،
دەسخۆشی لەوانەشی كرد كە ڕەفزیان كرد بچنە نێو ئاگرەكەوە، فەرمووی: گوێڕایەڵی و ئیتاعەت پێویستە
بۆ كاری باشە بێت نە خراپ.(3)
عەقید ڕوكن
((عبدالغنی الراوی)) دوای كودەتای (8)ی شوباتی (1963) بەهەفتەیەك لەلایەن سەرۆك كۆمار
((عبدالسلام عارف)) و، سەرەك وەزیران ((أحمد حسن البكر)) و، سەرەك ئەركان ((طاهر یحی))
فەرمانی پێ دەكرێت ئیعدامی یانزە هەزارو شەش سەد شیوعی بكات كە لەنوگرە سەلمان و
زیندانەكانی دیكە گیرا بوون.
ئایەتوڵا ((سید
محسن الحكیم)) مەرجەعی باڵای ئەوسای شیعەكان و ئایەتوڵا ((خالصی)) لە كازمییەو،
مفتی ئەوسای سوننە لەبەغدا ((نجم الدین الواعظ)) فەتوایان دابوو، شیوعی قەتڵوعام
بكرێن و فەتواكەیان لای ((عبدالغنی الراوی)) دەبێت. ((عبدالغنی الراوی)) سەعات دووی
شەو بۆ ماڵی ((الشیخ الدكتور طه جابر العلوانی)) دەچێت، كە ئەو كاتە ئیمامی مزگەوتی
((السیدە حسیبە الپاچچی)) دەبێت.. پێی دەڵێت: سێ فەتوام پێیە سەبارەت بە كوشتنی شیوعیەكان...
دوو فەتوای هین شیعەن و یەكێكی هین سونە، دەمەوێ سونەش ببێتە دووان..
شێخ گه دەڵێت: تۆ
سێ فەتوات پێیە
فەتوای منت بۆ چییە؟
((عبدالغنی الراوی)) دەڵێت: جەنابی شێخ
من متمانەی تەواوم بە بەڕێزتان هەیەو، چەن سەعاتێكی دیكە، دەبێ سەرپەرشتی لەناوبردنی
یانزە هەزارو شەش سەد شیوعی بكەم.. بۆچونی بەڕێزتان چارەنووسازە.. شێخ دەڵێت:
كێشەی بەعسی و شیوعیەكان
سیاسییە، ئاینی نییە، تۆیش پیاوێكی خواناسیت‌و لەبنەماڵەیەكی ئاین پەروەریت، ئەم
كارە جێ بەجێ مەكەو، ئەنجامدانی ئەم تاوانە لەخۆت دوور بخەوە، دوور نییە دوای ئەنجامدانی
بتكوژن‌و بڵێن: بەبێ ئاگاداری ئێمە ئەم كارەی كردووە..(4) ئیدی ((عبدالغنی الراوی))
فەرمانەكە جێ بەجێ ناكات‌و، داوای لێبوردن دەكات.
لەم بەسەرهاتەدا
عەقیدی ڕوكن ((عبدالغنی الراوی)) پابەند بوە بە گوێڕایەڵی هۆشیارانە و چەمكی ((لا طاعە
فی معصیە الخالق))ی پەیڕەو كردووە..
ئەمە لەلایەك، لەلایەكی
دی ویژدان زیندویی شێخ طه دەردەكەوێت.. لەكاتێكدا 80% زیاتر ئەندامانی حشع شیعە
بونەو باقێكەی كوردو كرستیان و كەمینەكانی دیكە بونە، عەرەبەكانی سونە لەنێو ڕێزەكانی
حشع زۆر كەم بونە.. شێخ گه گوێی نەداوەتە ئاوازی تایفەگەری و دژی ئەو تاوانە دەوەستێ،
كەچی هەردوو مەرجەعی شیعە حەكیم و خالصی، لەسەنگەری كۆنەپەرستی و بەرژەوەندی مادی
تەسك بوونە.. ئەوان دژی قاسم‌و شیوعی بوون، چونكە هەردوو یاسای چاكسازی و كشتوكاڵی
و یاسای باری كەسێتی دەركردبوون.. یاسای یەكەم دژی فیوداڵ و لەبەرژەوەندی جوتیار
بوو..
یاسای دووەمیش لەبەرژەوەندی
ژندا بوو، فرەژنی رەتكردبوەوە.. هەردوو مەرجەعی شیعە هاوبەرژەوەندی بوون لەگەڵ فیوداڵەكانی
شیعە مەزەب و دژی خەڵكی زەحمەتكێشی شیعە بوون.. كوردیەكەی و كورتێكەی، ئەم دوو مەرجەعە
لەبۆچون و لەمومارەسەدا بەشبەحاڵی داراونەدار دژی دیدو بۆچونەكانی ئیمامی عەلی
بوونە..
گوێڕایەڵی دەبێ
هۆشیارانە بێ.. لەبەر ئەم هۆیەشە تاوانبارانی نازی لەدادگەی نۆرنبێرگ سزادران‌و،
وتنی ئەوەی گوایا فەرمانی سەرەوەی خۆیان بەجێ گەیاندوە، دادی نەدان..
مرۆڤ چری دوو
ئاراستەیە، یەكێكیان خێرە ئەوی دیكەیان شەڕە.. لەهەر دۆخێك و زەمین‌و زەمانێك
ئاراستەیەكیان سەردەكەوێ.. لەو بارودۆخەی مەلا بەختیار تیادا بووە، توانای پێشمەرگەیی
لەڕادەبەدەری لەبەردەستدا بووە، بەشبەحاڵی توانای پێشمەرگەیی ئەو ناوچەیەی حشع.. بەپێی
پێوەرە باوەكان بێت، دەبوایا مەلا بەختیار بەدوای ئاراستە شەڕخوازییەكە بكەوتبایاو
قەتلوعامی شیوعیەكان بكردبایاو، پەسن‌و ئافەرینی سەرەوەی خۆی فەراهەم بكردبایا ..
بەڵام مەلا ئاراستە خێرەكە دەكاتە قیبلەنمای خۆی و دوای زەمیرو ویژدانی مرۆڤدۆستانەی
دەكەوێت.
مەلا بەختیار دەڵێت
مانگێك پێش فەرمانەكە كچی شەهید سەلام عادل (( د. ئیمان و هاوسەرەكەی د. دڵشاد ))
پێكەوە هاتبوونە ناوچەكەو، خزمەت و چارەسەری نەخۆشیان دەكرد دوور لەجیاوازی حیزبی..
هیچیان نەبوو.
ناردم پێویستی
ناو ماڵیان بۆ هێنان. دەمانچەیەكی سمسی خۆیشم پێشكەش بە ((د. ئیمان)) كرد .. ئیتر
چۆن بیانكوژم؟! (5)
چۆن دەبێت قەسابخانەیەك
بۆ حیزبێك بكەیتەوە بەعسی فاشی هەلا هەلای كردون‌و، هانایان بۆ كوردو پێشمەرگەو
كوردستان هێناوە؟
دەڵێم .. گەر بەرپرسە
سەربازییەكانی كوفە ئەم هەڵوێستەی مەلا بەختیاریان هەبوایە كارەساتی كەربەلا ڕوینەئەدا..
لە كەربەلاش هەفتاو دوو كەس بەسەركردایەتی حوسەین بڕیاری چارەنووسساز دەدەن، ئازایانەو
ئازادانە بژین، گەر بۆ چەند سەعاتێكیش بووە. بەئازادی بژیت دەبێ باجی سەنگین بدەیت،
ئەوانیش بەخوێنیان باجەكەیان دا.
- كارەساتی كەربەلا -
كاتێك یەزید كوڕی
معاوییە بەپێی پشتاوپشت ((الحكم الوراثی)) دەبێتە خەلیفە، حوسەین بەیعەتی پێ
نادات‌و، دەڵێت: وەكو من بەیعەت بەوەكو ئەو نادات ((مثلی لا یبایع مثله)) .. سەرانی
كوفەش نامەیەكی زۆر بۆی دەنێرن و داوای لێ دەكەن بچێتە هانایانەوەو سەركردایەتیان
بكات ئەركی شەرعیی جێ بەجێ بكات.. بەڵام تا حوسەین دەگاتە نیوەو زیاتری ڕێگاكە، ئەوان
پاشگەز دەبنەوە و دەچنە بەرەی یەزیدو سوپای ئەمەوییەوە..
پێش ئەوەی حوسەین
بگاتە كوفە، هێزێكی ئەمەوی هەزار كەسی بەسەركردایەتی ((حُرّ بن یزید الریاحی)) پێشی
دەگرن‌و ناهێڵن داخڵی كوفە بێت.. ((حُرّ)) بەحوسەین دەڵێت:
فەرمانی والی
كوفە ((عبیدالله بن زیاد))م پێیە، ئەو فەرمانی پێ كردوم نەهێڵم بگەڕێیتەوە بۆ حیجازو،
هەروەها نەشهێڵم داخڵی كوفە بیت.. دەبێت لەم دەشتە بمێنیت‌و چاوەڕێ بیت و، ئێمەش
چاوەڕێی فەرمانی سەرەوەی خۆمان دەكەین..
پاشان باقی
سوپاكەی كوری زیاد دێت كە خۆی لە چوار هەزار شەڕكەر دەدات بەسەركردایەتی ((عمر بن
سعد بن أبی وقاص))
حوسەین دەكەوێتە
دانوساندن لەگەڵ عومەر پێی دەڵێت: ئەمان داوایان لێ كردم بێم بۆ كوفە، ئێستا پاشگەز
بونەتەوە، من پێشنیاز دەكەم، رێگام پێ بدەن بگەڕێمەوە بۆ حیجاز یان بۆ جێگایەكی
دوور لەسنوورەكانی خاكی ئیسلام یان بهێڵن خۆم بچم بۆلای یەزید و لەگەڵی ڕێك دەكەوم..
عومەری كوڕی سەعد
داواكەی حوسەین دەگەیەنێتە سەرەوەی خۆی، والی كوفە ((عبیدالله بن زیاد)) عوبەیدوڵا
پاش ڕاوێژ لەگەڵ چوار دەورەكەی، دوا بڕیار دەدات:
حوسەین یان دەبێ
خۆی بەدەستەوە بدات یان شەڕی لەگەڵدا دەكەین!!
ئیدی حوسەین ئەو
قسانە دەڵێت كە تاكو ئێستا، پاش هەزارو پێنج سەد ساڵ سەداكەی دەلەرێتەوەو جاروباریش
دەبێتە گرمەگرم و هەورە تریشقە:
((ئەمما ئەو زاڵمانە ئێمەیان لەنێوان دوو
بژاردە، دانا. مردن بەسەر بەرزی یان ژیان بەسەر شۆڕی، ئەوە ئێمە نین بەسەر شۆڕی بژین.
((وأما هذا الدعیّ ابن الدعی قد وضعنا بین السلّە والذلّە، فهیهات مّنا الذلّە))..
دوایی دەڵێت: سوێند بەخودا مردن لەلام زۆر خۆشترە لەوەی بەسەرشۆڕی لەگەڵ ئەم زاڵمانەدا
بژیم.
((والله انی لاأری الموت إلاسعادە والعیش
مع الظالمین إلا بَرَما)).
حوڕ لەم كەین و
بەینەدا ویژدانی ئازاری دەدات و هەست بەگوناە دەكات، كە نەیهێشت حوسەین بگەڕێتەوە یاخود
داخڵی كوفە بێت.. دەچێتە لای عومەری كوڕی سەعد و پێی دەڵێت:
ئێوە بەڕاستانە
دەتانەوێ ئەم پیاوە بكوژن؟
عومەر دەڵێت: بەڵێ..
حوڕ دەڵێت: ئاخر
ئەمانە بۆ شەڕ نەهاتوون، دەڵێن رێگامان بدەن با بگەڕێینەوە.
عومەر دەڵێت: منیش
وەكو تۆ بیر دەكەمەوەو، دەزانم ئەمانە بێ تاوانن بەڵام سەرەوەی خۆم فەرمانی پێ
كردووم، منیش دەبێ فەرمانەكە وەكو خۆی جێ بەجێ بكەم.
حوڕ سواری ئەسپەكەی
دەبێت‌و ڕو دەكاتە ئۆردوگاكەی حوسەین‌و لەگەڵ حوسەین لەو نەبەردیەدا بەشدار دەبێت
و پێش حوسەین و ئەهل‌و بەیتی شەهید دەبێت و ئێستا شانبەشانی حوسەین و عەباس لەكەربەلا
مەزارگەی تایبەت بەخۆی هەیە.(6)
ئێستا دەكرێت بەراوردێك
لەنێوان هەڵوێستەكان بكەین..
حوسەین رەفزی
كرد بەیعەت بەیەزید بدات و ئەوی بەشایستەی ئەوە نەدەزانی ببێتە خەلیفەی موسڵمانان..
حوسەین پەیڕەوی پرەنسیپی گوێڕایەڵی هۆشیارانەی كردو، بەكوفری دەزانی ئێتاعەتی ستەمكارێكی
وەكو یەزید بكات.
عومەری كوڕی سەعد
دەیزانی حوسەین بێ گوناهەو، نایەوێت شەڕ بكات‌و، تەنها دەیەوێ ئازادانە بژی.. بەڵام
عومەر پابەند بوو بەگوێڕایەڵی كوێرانەو، فەرمانی عوبەیدوڵا جێ بەجێ كردو، سەرەنجام
حوسەین و هەفتاویەك كەس لەگەڵیدا گەیشتنە كاروانی نەمران.
حوڕ كە فەرماندەی
هەزار كەس لەسوپاكەی یەزید بوو.. بینی حوسەین لەسەر حەقەو مەزڵومە، هات مردنی لەگەڵ
حوسەین هەڵبژارد لەوەی وەكو ستەمكارێك بچێتە زبڵدانی مێژوەوە..
حوڕ .. پابەند
بوو بەپرەنسیپی گوێڕایەڵی هۆشیارانەو بەڕووی دەسەڵاتی بەنی ئومەیە هەڵشاخی و خۆی لەپێناوی
راستیدا بەخت كرد.
دیل كوشتن.. ژن
كوشتن.. مناڵ كوشتن
ئەمانەی سەرەوە..
ئەو وتانەن كە مەلا بەختیار چەند بارەیان دەكاتەوە چ لە كتێبەكەی ((لەبری بیرەوەری
)) و چ لەدیمانەكانی بەتایبەتی ئەوەی كەناڵی ڕوداو.. لە كەربەلا، دیل كوژراوە.. ژن
كوژراوە.. مناڵ كوژراوە ((عەبدوڵای شیرەخۆر لە ئامێزی باوكی سەری لەملی جیا دەكەنەوە))،
گاڵتەو سوكایەتی بەلاشەی حوسەین و ئەهل‌و ئەصحابی كراوە ((عوبەیدوڵای كوڕی زیاد))
دەڵێت:
پاش كوشتنی حوسەین
سەری لە لەشی جیا بكەنەوەو دوایی هەفتا ئەسپ سوار دەبێ هەفتا جار لەسەر سەنگی
هاتوچۆ بكەن.
مەلا بەختیار خەڵكی
خانەقینەو لە هەرزەكارییەوە ساڵانە لەمانگی موحەڕەم، بەتایبەتی دە رۆژی یەكەمی تا
دەگاتە عاشورا مەراسیمی حوسەینی بینیوەو لەگەڵیدا گەورە بوە ((لەخانەقین هەموو چین‌و
توێژەكان، هەموو دین و مەزەبەكان بەبێ جیاوازی بەشداریان دەكرد، حیزبی شیوعی سەرپەرشتی
مەوكبی گەڕەكی مەیدانی دەكرد، پارتی تۆڵە فرۆش هتد)) مەراسیمەكەش كوژرانی حوسەین‌و
سەبی كردنی ژن و مناڵەكانی ((كە دەبنە نەوەی پەیامبەر)) بەشێوەیەكی شانۆیی ((شانۆی
گەڕۆك)) و تەمسیلی نمایش دەكرا.. مەلا بەختیار تەماشای كردوە ((یەكێك لەجەلادەكانی
كەربەلا)) چۆن چۆنی بەشمشێرەكەی ئازاری ژن‌و مناڵەكانی ئالوبەیتی پەیامبەر دەدات‌و،
شانازیش بەئەنجامدانی تاوانەكانی دەكات‌و چۆنیش خەڵكی بینەر بەدەم‌و چاوی پڕ گریانەوە،
تف و لەعنەتی دەكەن، ئەم دیمانانە و بەسەرهاتەكە بەشێوەیەكی گشتی لە لاشعوریدا ((نەستیدا))
جێگای خۆی كردۆتەوە.. كاتێك فەرمانی پێ دەكرێت قەتڵوعامی شیوعیەكانی سنووری دەسەڵاتی
بكات ((كە ژمارەیان كەم بوەو نییەتی شەڕیان نەبووەو)) بێگومان ژن‌و مناڵیشیان لەگەڵدا
بوە. ئیدی ئەوەی لە نەستی مەلا بەختیار بوە، بوە بەهەست‌و عەقڵی باتنیی بوە بەعەقڵی
زاهرو، لەگەڵ خۆی دۆخەكە تەتەڵە دەكات‌و بڕیار دەدات كە ئەم كارە نەكات‌و، وەكو جەلادەكانی
كەربەلا نەچێتە زبڵدانی مێژوەوە..
ئازادی بڕیاردان‌و
ئازاردان
شاعیری گەورەی عێراق
و عەرەب ((محمد مهدی الجواهری)) لەشیوەنە شیعری ((الرثاء)) جەعفەری برای، كە لە ڕاپەڕینی كانون
((وثبە كانون))، لەسەر ((جسر اڵاحرار)) ساڵی 1948 شەهید دەبێت، دەڵێت:
یولد الحرُّ
حیث یولد الضرُّ
وعلی اڵانوك مظلە أمن
أنوك: جبان، ترسنۆك
واتە مرۆڤێك بیەوێ
سەربەستانە بژیت دەبێ بەرگەی گیروگرفت و چەرمەسەری بگرێت‌و، ئینسانی بێ هەڵوێست
و ترسنۆكیش هەمیشە لەڕاحەتیدایەو، وەكو كوردەواری خۆمان دەڵێن: لەتەر دەخوات‌و ، لەوشك
دەخەوێت.
مەلا بەختیار بڕیاری
دا، فەرمانی سەرەوەی خۆی كۆیلە ئاسا جێ بەجێ نەكات‌و هاوسەنگ بێت لەگەڵ هزرو ویژدانی
خۆی و، ئازاو ئازاد بژی‌و، وایشی كردو، ئیدی دەبوایا بەرانبەر بڕیاری ئازادانەی
باجە قورس و سەنگینەكە بدات.. لەسڕكردن‌و، وەلاخستن‌و سەرەنجام دەسگیركردنی‌و، ئازاردانی‌و
زیندانی كردنی لەلایەن هاوسەنگەرو هاوڕێبازەكانییەوە، كە بەحەقیقەت و لەڕاستیدا، ئەمانە
هاوسەنگەرو هاوڕێبازی مەلا بەختیار نەبون.
هاوسەنگەرو هاوڕێبازی
مەلا بەختیار ئەو نەمرانە بون كە خوێنی خۆیان لەپێناوی دەستەبەركردنی ئازادیدا بەخشی‌و
دژی زوڵم و ستەم وەستانەوەو گەیشتنە كاروانی نەمران.. ئەوانە بون كە زیندانی كران‌و
توشی ئازارو ئەشكەنجە بون.. ئەو پێشمەرگانە بون كەشانبەشانی پێشمەرگەكانی پارتی و
حشع بەرەنگاری دەسەڵاتی بەعسی فاشی بونەوەو داستانی خواكوركیان تۆمار كرد.. ئەو
هاوڕێیانە بوون كە پاش ئەنفالەكان لەزێوەی كوردستانی رۆژهەڵات مانەوەو درێژەیان بەخەبات‌و
تێكۆشاندا..
بەعس‌و گوێڕایەڵی
كوێرانە
گەر بەرپرسە باڵاكانی
بەعس، ئەوانەی پلەو پۆستیان لەخوارەوەی سەددام بوو، پرەنسیپی گوێڕایەڵی هۆشیارانەیان
پەیڕەو كردبایا هەرگیز ئەو كارەساتانە روینەئەدا، كە ڕویداو، سەدان هەزار كەسی عێراقی
و ئێرانی و كوەیتی، نەدەبونە قوربانی و سوتەمەنی خەونە شەڕانگێزەكانی سەددام. كە سەرەنجام
سەری خودی سەددامیشی خواردو، عێراقی كردە كەلاوەو، وڵاتێكی سفر سیادە..
لەكاتی دادگایی
كردنی سەددام و دارو دەستەكەی، سەددام دەیوت: من كەسی یەكەمم چی كراوە من كردوومە،
واز لەمانە بهێنن، بەڵام ئەم قسانە هیچ ئەرزشێكیان نەبوو، خودی سەددام لەسێدارە
دراو، ئەوانی دیكەش، ئەوانەی حوكمی لەسێدارەكانیان درا بوو، هەندێكیان جێ بەجێ
كراو، چەند كەسێكیشیان جێ بەجێ نەكرا وەكو تاریق عەزیز‌و سوڵتان هاشم، هەریەكەیان
لەبەر چەند هۆیەك.
ماوەیەك پاش
دادگایی كردنی تاوانبارانی ئەنفال حوكمی لەسێدارەدانی عەلی حەسەن مەجید و سوڵتان
هاشم‌و ئەوانی دیكە دەرچوو.
هەوڵێك لەنێو
ساحەی سیاسی سوننەی عێراق خرایەگەڕ بەمەبەستی جێ بەجێ نەكردنی حوكمی دادگا بەحەق
سوڵتان هاشم، ئەیاد عەللاوی عەڕابی ئەم پرسە بوو..
رۆژی
25-11-2007(7)، ئەم بابەتە لەنێو هۆڵی پەرلەمان وروژێنرا.. (( من خۆم گوێم لەیەكێك
لەو تاوانبارانە بوو، كە دەیوت: من شانازی دەكەم ئەم كارەم كردوەو، دەبێ مناڵەكانم
پێم سەربەرز بن )).. ئەیاد عەللاویش لەدیمانەیەكدا وتی: من بەڵێنم لە كاكە جەلال‌و
كاكە مەسعود وەرگرتووە، كە ئەم پیاوانە ئیعدام نەكرێن.
یەكەم ئەندام پەرلەمان
قسەی كرد.. ((علی حسین رضا العلاق)) بوو.. عەلی هێرشێكی توندی كردە سەر سەرۆكایەتی
كۆمار، كە ڕێگرن لەبەرانبەر جێ بەجێ كردنی حوكمی دادگا بەتایبەتی سەرۆك كۆمارو،
داوای كرد سەرۆكایەتی كۆمار بانگهێشتی پەرلەمان بكرێن، پاش ئەو نۆرەی بەندەهات..
ئەمەی خوارەوە دەقی
قسەكانمە، كە لەمەحزەری پەرلەمان پارێزراوە..
شكراً سيادة الرئيس
عندى خمسة ملاحظات
(أولاً: قرار المحكمة اصبح قطعياً بعد تميزه.
ثانياً: إن
الذين يدعون الى الألتزام بالنص الدستوري وان الدستور يتظمن ان يكون قرار تنفيذ الحكم
بمرسوم جمهوري، يجب ان لايكون موقفهم من الدستور انتقائياً، أو أتباع سياسة الكيل بمكيالين،
فهم من هذه الناحية يتشبثون بالدستور، لان الدستور يعطي الحق لرئاسة الجمهورية المصادقة
على عقوبة الاعدام، وأنهم حاصلون على وعد مسبق من الرئيس وأحد نائبيه بعدم التوقيع.
ولكن من ناحية أخرى هم ضد جوهر الدستور الذي هو تطبيق النظام الأتحادي، كذلك صد
تطبيق المادة ((140)) والتي هي مادة دستورية.
ثالثاً: التحجج
بالمصالحة الوطنية لعدم تنفيذ الحكم، اصبحت عقيمة، وذلك لأن عدم تنفيذ أمر القضاء بحق
المدانين يؤدي الى خلق نوع من الأستنكار وعدم الرضى في اوساط اكثرية أبناء الشعب العراقي،
ويعتبره الشعب الكردي في كل أجزاء كردستان وفي كل أنحاء العالم، والذين قوامهم ((40)) مليون نسمة، إهانة لكرامتهم
القومية.
رابعاً: هناك
من يدّعون بأن هؤلاء ((أقصد سلطان هاشم وجماعته)) كانوا مهنيين وينفذون الأوامر، وهذهِ
حجة عقيمة.. لأنه من غير المعقول ان يكون المرء مهنياً، ويلتزم وينفذ أوامر
دكتاتور غير مهني. فنحن نعلم، بعد أنتهاء الحرب العالمية الثانية، أنشئت محكمة نورنبرغ
لمحاكمة القادة النازيين وضباط الغستابو، وحكم وتفد بحق العديد منهم الاعدام ولم
يبرأ احد منهم بحجة أنهم كانوا ينفذون الأوامر، وان الآمر اي هتلر انتحر، فيجب اطلاق
سراح البقية.
خامساً: هناك بعض القادة السياسيين، يدّعون أنهم جلسوا
مع الأخوة الكرد ويقصدون السيدين جلال الطالباني والأستاذ مسعود البرزاني، وأنه
ليس لديهم مشكلة في حل هذا الموضوع، وهذا كلام مردود، لأنها (أقصد عمليات الأنفال)
قضية شعب وقضية الأنسانية جمعاء .. فجريمة الأنفال وحسمها لاتحتزل بشخص أو بشخصين أو
بثلاثة أو أربعة او خمسة أشخاص .. هذه قضية شعب، وتبقى محفورة في ذاكرة الأجيال
القادمة.. وليس هناك مخرج قانوني للموضوع، لقد صرحَ الدكتور علي الدباغ، الناطق الرسمي
بأسم مجلس الوزراء : أنهم في مجلس الوزراء يبحثون عن مخرج قانوني للتخفيف، أقول ليس
هناك اي مخرج قانوني، ولكن هناك مخرج أخلاقي، هو ان يطلب هؤلاء المجرمون الأعتذار وطلب
العفو من الشعب الكردي عامة وبالذات عوائل الضحايا لكي يدلوا بأرائهم.
ئەم وتانە لە مەحزەری
پەرلەمان دەرم هێناون، چونكە من لە هۆڵەكە یەكسەر، و بەشێوەیەكی ئیرتیجالی قسەم
كردوە، دوایی فەرمانبەرانی پەرلەمان تۆماریان كردوەو، دایانڕشتۆتەوە.. بۆ نمونە:
من وتم ئەیاد عەلاوی.. ئەوان كردویانە بە چەند سەركردەیەكی سیاسی.. چونكە خۆم گوێم
لەئەیاد عەلاوی بوو..
وتی: لەگەڵ كاكە
جەلال و كاكە مەسعود قسەم كردووە.. نەیوت: بەڕێزان سەرۆك كۆمارو سەرۆكی هەرێمی
كوردستان.. عەلاوی وا قسەی دەكرد وەكو ئەوەی كورد كۆیلەی مام جەلال‌و كاك مەسعودن،
لەكاتێكدا ئەم دوو بەرێزە دوو سەركردەی گەورەو مێژویی گەلی كوردستانن..
رۆژی دوای موداخەلەكە
لە كافتریای پەرلەمان ((صفیە سهیل))م بینی..(8) دەستخۆشی لێكردم و، وتی: ئەمشەو لەگەڵ
بەختیاری هاوسەرم باسی هەڵوێستە بوێرانەكەی تۆمان كردووە..
هەڵوێستەكەی من
ئەوە بوو، كە پرسی ئەنفال پرسی چل ملیۆن كوردەو پرسی مرۆڤایەتیە، دوو كەس‌و سێ كەس
و چوارو پێنج كەس بۆیان نییە قەزاوەت لەبارەیەوە بكەن. بەندە لەو پرسەدا پابەند
بوم بەگوێڕایەڵی هۆشیارانەوەو، وتەكانی عەلاویم رەتكردەوە.
محینەتی ئەبو حەنیفە
ئیمام ئەبو حەنیفە
ناوی ((النعمان بن ثابت الكوفی))ە.. پێشی دەوترێت باوكی حەمماد.. حەمماد ناوی كوڕە
گەورەكەیەتی.. ساڵی ((80 هجری)) لە كوفە هاتۆتە دونیاوە.. لەفیقە خاوەنی میتۆدی تایبەت
بەخۆی بوو، (( جیاواز لە فەقیهەكانی دیكە )).. میتۆدی ((القیاس والرأی)) نوێكەرەوەی
زەمانی خۆی بوو .. لەلایەن مەزهەبەكانی جەعفەری و مالكی و حەنبەلیەوە دژایەتی دەكرا..
ئەبو حەنیفە لەدوایەمین
چارەكە سەدەی یەكەمی هیجری و نیوەی سەدەی دووەمی هیجری ژیاوە.
ئەو دژی هەردوو
دەسەڵاتی ئەمەوی و عەبباسی بوو، ئەوانی بەستەمكار دەزانی و هەرگیز هاوكاری و، دەستی
لەگەڵ تێكەڵ نەدەكردن.. كاتێك زەید كوڕی عەلی كوڕی ئیمامی حوسەین لە كوفە ڕاپەڕینی
دژی خەلیفەی ئەمەوی ((هشام بن عبدالملك)) بەرپاكرد، ئەبو حەنیفە بەفەتواو، بەداهاتی
پشتیوانی خۆی بۆ ڕاپەڕینەكە، دەربڕی.. لەكاتێكدا موحەمەدی برای كە دەكاتە ئیمامی پێنجەمی
شیعەی دوانزە ئیمامی هیچ هەڵوێستێكی نەنواند.. كاتێكیش ((أبراهیم بن عبدالله
الحسن)) دژی خەلیفەی عەبباسی ((ابو جعفر المنصور)) لەبەسرە راپەڕینی بەرپا كرد.. هەمدیس
ئەبو حەنیفە بەفەتواو، بەداهات پشتیوانی خۆی بۆ ڕاپەڕینەكە دەربڕی.. ئیبراهیمیش شیعەی
زەیدی بوو.. مەنصور لەجوڵەكانی ئەبو حەنیفە ئاگادار دەكرێتەوە.. فەرمان دەكات لە
كوفەوە بەڕێكەن بۆ بەغدا.. بۆ كۆشكی خەلافەت.. مەنصور بەبیانوو بوو لە ئەبو حەنیفە،
بۆیە پێشنیاری كرد ببێتە گەورە قازیی خەلافەت، ئەبو حەنیفە رەفزی كرد، بۆیە فەرمانی
دا، بیخەنە زیندانەوە، لەوێ ئیدی بەشێوازی دڕندانە ڕەفتاری لەگەڵدا دەكەن، ئەمیش
لەتەمەنی هەفتا ساڵیدا بوو، ناچاری دەكەن ژەهر بخواتەوە، ئیدی لەساڵی ((150))ی كۆچی
گیانی دەسپێرێ.
ئەبو حەنیفە رەتی
گوێڕایەڵی كوێرانەی دەكردەوەو، بەرەنگاری زوڵم وستەمی ئەمەوی و عەباسیەكان بوەوەو،
لەزۆر بۆنەدا ووتوویەتی:
سوێند بەخودا ئەم
زاڵمانە ماڵی خوداش دروست بكەن‌و داوام لێ بكەن ئاجەرەكان ((طابوق)) بژمێرم هەرگیز
ناچمە ژێر ئەو بارەوە..
ئەبو حەنیفە زۆر
هاوسەنگ بوو، فیكرو دونیا بینی و میتۆدی و هەڵوێستی سیاسی‌و ژیانی رۆژانەی لەیەكدی
جیا نەدەكرانەوە.. ئازاو ئازادو، لەبڕیاردان سەربەخۆ بوو، بەرژەوەندی گشتی قیبلەنمای
بوو، بۆیە دەبوایە باجەكەی بدات‌و، ئەمیش بەرگەی هەموو ئەو زوڵم‌و نادادیەی بەسەر
هات، گرت‌و تا دوایی لەژێر ئازاردان‌و ناچار كردنی بەخواردنەوەی ژەهر گەیشتە
كاروانی نەمران.
بڕوا بەخۆبون‌و
سەربەخۆبون
چۆنێتی
دروستكردنی كادری باوەڕ بەخۆبوو.. سەربەخۆ لەبڕیاردان‌و جێ بەجێ كردنی بڕیار .. هەم
هونەرە .. هەم زانستیشە .. كەم حزب‌و دەسەڵاتیش هەیە، لای مەبەست بێت برەو بەپەروەردە
كردنی ئەم شێوەیە لەكادر بدا.
بیستومە لە وڵاتێك،
كاتێك خول یان وۆرك شۆپ بۆ پێگەیاندنی كادر، دەكەنەوە .. سەرەڕای وانە تیۆریەكان،
وانەی پراكتیكیشیان دەدەنێ.. بۆ نموونە:
بەیانیان بەشداربوان
لەچواردەوری مێزی نان خواردن دادەنیشن بەمەبەستی قەواڵتی .. هەر یەكێك لەپاڵ
خواردنەكانی دیكە كەمێك هەنگوینیان بۆ دادەنێن.. بەمەبەست مادەیەكی تاڵ دەكەنە نێو
هەنگوینی یەكێكیان و دەیخەنە ژێر چاودێرییەوە.. دوای تەواوكردنی نان خواردن، سەرپەرشتیار
پرسیار دەكات، دەڵێت: خواردنەكە چۆن بوو .. هەنگوینەكە بەلەززەت بوو؟
بەشداربوان بۆ
نموونە ژمارەیان سەد كەسە، نەوەت و نۆ كەسیان دەڵێن، خواردنەكە چێژ
بەخش بوو بەتایبەتی هەنگوینەكە رەسەن و شیرین بوو .. یەكەكە گەر متمانەی بەخۆی هەبێ،
شەرم ناكات و بێ گوێدانی گاڵتەی ئەوانی دیكە دەس هەڵدەبڕی‌و دەڵێت:
بەڕاستی هەنگوینەكەی
بەردەستی من تاڵ‌و ناخۆش بوو .. بەڵام، گەر متمانەی بەخۆی نەبێت لەگەڵ خۆی دەكەوێتە
گفتوگۆو، دەڵێت: ((مەعقولە هەموویان هەنگوینەكەی بەردەستیان شیرین و بەلەزەت بێت تەنها
ئەوەی بەردەستی من تاڵ بێت، لەوانەیە خۆم نەخۆش بم، نەخۆشیەكە وادەكات لەدەمم تاڵ
دەربكەوێ..))
بۆیە ئەمیش یەكسەر
دەڵێت: بەڕاستی هەنگوینەكە شیرین‌و خۆش بوو .. ئیدی ئەم كادرە دەچێتە بوارێكی دیكەو،
زیاتر دكتۆری دەروونی و لێكۆڵەری كۆمەڵایەتی لەگەڵیدا دادەنیشن و لەو هۆیانە دەكۆڵنەوە
كە وای كردوە ئەم بڕواو متمانەی بەخۆی نەبێت، چونكە ئەم كەسانە گەر بەو وەزع و دۆخەوە
بەرپرسیارێتی بگرنە دەس، مەترسی گەورە دروست دەكەن..
بەرپرسی متمانە
بەخۆ بوو، لەهەر جێگایەك بێت بەرپرسیارانە كاردەكات و، ناهێڵێت كارەسات بقەومێت ..
ترامپ لە لێدوانێكی وتی:
ویستم ((بشار
الاسد)) بكوژم، وەزیری پێشووی بەرگری قبووڵی نەكرد ((مەبەستی ترامپ ئەوەی پێش مارك
ئسپەر بوو)) .. دیققەت بدەن ترامپ وەكو سەرۆك كۆماری ئەمریكا بەپێی ئەو دۆخەی تیادایا
دەسەڵاتی هەیە وەزیری بەرگری دەربكات.. بەڵام ناتوانێت فەرامۆشی دەسەڵاتی ئەو، وەكو
وەزیری بەرگری ئەمریكا بكات، وەزیرەكە متمانەی بەخۆی هەبووەو، ڕەچاوی بەرژەوەندی
گشتی و دوورمەودای ئەمریكای كردەوەو، ئەو بۆچونەی سەرۆكەكەی بەهەڵە زانیوەو، رەتیكردۆتەوە..
نمونەیەكی دیكە .. دوای كوشتنی – جۆرج فلۆید – خۆپیشاندان‌و ناڕەزایی دەربڕین، زۆربەی
ویلایەتەكانی ئەمریكای گرتەوە، بەتایبەتی واشنتۆن و نیۆیۆرك – لەلایەن خۆپیشاندەرانەوە
كۆنترۆڵ كرا – ترەمپ داوای لەوەزیری بەرگری كرد سوپا دابەزێنێتە شارەكان بەمەبەستی
تۆقاندنی خۆپیشاندەران و سەركوتكردنیان، وەزیری بەرگری –مارك ئسپەر – ئەم داوایەی
تڕەمپی رەتكردەوەو، بەمەش نەوەستا بەڵكە هەندێك یەكەی سەربازی لەچواردەوری كۆشكی
سپی دابەش كرد بوو، ئەوانەشی بۆ ئۆردوگاكانیان گەڕاندەوەو، لێدوانیشی داو، وتی: ئەركی
سوپا پاراستنی ئەمنی قەومی ئەمریكایە، نەك چاودێریكردنی جەماوەرو تۆقاندنیان .. ئەمەیە
بەرپرسی متمانە بەخۆبوو .. بەرژەوەندی گشتی دەیجوڵێنێ نەك شتێكی دیكە..
ئەوەی شایەنی
وتنە پاش هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی و دەركەوتنی ئەنجامە بەراییەكان و دۆڕانی ترامپ،
.. ترامپ ((مارك ئسپەر))ی، دەركرد ..
مارك وتی: دوای
من ترامپ یەكێك دەكاتە وەزیری بەرگری، نەزانێت بۆ فەرمانی هەڵە، بڵێت: نا ، هەروایش
دەرچوو .. وەكو ناڕەزایی دەربڕین لەبڕیارەكەی ترامپ چەندین بەرپرسی گەورەی پنتاگۆن‌و
پرۆفیشیناڵ دەستیان لەكار كێشایەوە.
راهێنان لەسەر
وتنی (نا)
پێش ماوەیەك كتێبێكم
خوێندەوە، ناوەڕۆكەكەی ئەوە بوو، نابێت هەمیشە سەر بلەقێنێت و (بەڵێ) بڵێیت .. دەبێ
دۆخەكە تەتەڵە بكەیت‌و دوایی بڕیار بدەیت: (بەڵێ) بۆ كاری باش و (نا) یاخود (نەخێر)
بۆ كاری خراپ و ناڕاست .. تەنانەت لەژیانی
رۆژانەی نێو خەڵك زۆر جار مرۆڤ لەدڵ پاكی كۆمەڵێك بەڵێن دەدات دوایی باری سەرشانی
خۆی واسەنگین دەكات هەرگیز لەژێری ناتوانێت دەرچێت.
لە ژیانی سیاسی
و حیزبی خۆمدا هەوڵم دەدا، ڕاستگۆبم لەگەڵ بەرپرسەكانم و ئەوەی بەڕاستی دەزانم ئەوە
بڵێم .. ئەمەش كارێكی ئاسان نەبوو، نابێت، بۆیە تووشی جۆرەها كێشە بوومەوەو جار هەبوو
غەم‌و خەفەت تینی بۆ دەهێنام ناچار پەنام دەبردە بەر نووسین و، وەكو ئەركێك و پەیامێكیش
دەمویست راستیەكان بخەمە بەرچاوی مەسئولەكان و كادرە راستگۆو، تەنانەت ئەوانەش مەرایی
و ماستاو دەكەن.. ئەمەی خوارەوە وتارێكە بەعەرەبی نووسیومە و لە شوباتی ((2005)) لەرۆژنامەی
((النبأ))(10) بڵاوبۆتەوە..
((بەرپرس و پرسی رەفتاركردن لەگەڵ كادیر ))
سەرەتا دەبێ
كادیری حیزبی رۆشنبیر بێت، واتا بڕوای بەخۆی هەبێ و چاونەترس بێت‌و، لەوتنی ڕاستی
نەسڵەمێتەوەو لەهەمان كاتدا شارەزای بیروباوەڕی حزبەكەی بێت‌و، تەژی بێت لەزانیاری
گشتی بەمەرجێك ئەم شارەزایی بوونەی كار لەسەر كاری سەرەكیی وەكو كادیری حیزبی، نەكات.
لەبەرانبەردا، حەقە
بەرپرسی حیزبی لەكاری رۆژانەیدا پشت بەكادیری لەم جۆرە ببەستێ كە لەسەرەوە ئاماژەمان
پێدا.. وە باوەڕی بەوە هەبێت كە ئەگەرچی تێكۆشەرێكی دێرینەو گومان لەدڵسۆزیی نییە،
بەڵام ئاستی مەعریفی و ئەزموونی كەڵەكەبووی سنووردارە ..
گەیشتنی مەسئوول
بەم قەناعەتە وای لێ دەكات زیاتر گوێ لە كادیرە دڵسۆزەكان بگرێت و تاوتوێی بیروبۆچوونەكانیان
لەگەڵ بكات و سەرەنجام گەیشت بە قەناعەتی هاوبەش و پرۆژەو بەرنامەی هاوبەش، كە زیاتر
قازانج بەواقیعە كۆمەڵایەتی‌و سیاسیەكە بگەیەنێت.
بەپێچەوانەوە گەر
بەرپرس خۆی بەزاناو دانای گشت بوارە مەعریفیەكان زانی – كە ئەمەش مەحاڵە – ئەم لەخۆڕازیبوونە
وای لێ دەكات زیاتر ڕووبەڕووی كێشەو بەدحاڵی بوون لەنێوان خۆی و كادیرە ڕاستگۆو بەرجەستەكان
دروست ببێت، ئەم دۆخەش سەردەكێشێت بۆ هاتنە ئارای بۆشایی لەنێوان ڕیزەكانی ڕێكخستن
كە ئەمەش وا دەكات زیاتر خەڵكی هەلپەرست وەزعەكە بقۆزنەوەو بۆشاییەكە پڕكەنەوە.. ئەو
هەلپەرەستانە لەبەرئەوەی ڕابردوی خەباتگێڕیان نیەو لەئاستی مەعریفی كڵۆڵن ئەمە وایان
لێ دەكات ئەم هەست بەكەمبوونە، بەماستاو كردن‌و دووڕویی و ڕیایی بۆ بەرپرس، پڕبكەنەوە
.. ئەم جۆرە كادیرانە چەواشەی بەرپرسەكە دەكەن‌و وەكو ئەوەی پێی دەڵێن:
جەنابتان لەهەموو
كەس قۆزترو رێكپۆشتریت‌و، زمانزانی بێ هاوتایت و، هەر كێشەیەك ڕوبدات تەنها بەڕێزتان
دەتوانن چارەسەری بكەن‌و گرێ كوێرەكانی بكەنەوە.. ئەم جۆرە لە ماستاوكردن وا لەمەسئول
دەكات توشی نەخۆشی نەرجسی بێت‌و عاشق‌و شەیدای قەدو باڵای خۆی بێت، لەوانەشە بەرپرسێكی
ستەمكاریش لێی دەربچێت.
سەرەنجام .. كادیرە
دڵسۆزەكان دوور دەخرێنەوە، ساردی لەنێوان بنكەكانی حیزب‌و جەماوەرەكەی دروست دەبێت،
بەداخەوە ئەم دیاردە سەلبیە لەڕابردوو، لەئێستادا لەبرەودایە.
ماستاوچی و دووڕو،
خۆشەویستەو، ماستاو ساردكردنەوەكەی و دووڕوێیكەی لەلایەن بەرپرسەكانە بەلەباقەت‌و
دبلوماسیەت و زۆرزانی لەقەڵەم دەدرێت‌و، كادیری دڵسۆزو رۆشنبیریش بەئاژاوەچی و سەربەگۆبەن
لەقەڵەم دەدرێت‌و چارەنووسی دوورخستنەوەیە یان خۆی ڕێزی خۆی دەگرێت‌و پەنادەگرێت.
كۆتا پرسیار
ئایا ئێمە چەندێك
لەو كادیرو بەرپرسانەمان هەیە، یاخود هەبوە، كە متمانەیان بەخۆیان و بەهزریان هەبێت
جاران لەشاخ‌و ئێستاكە لەشار؟
دڵنیام بەدەگمەن
كادیر یاخود بەرپرسی وامان هەبێت یان هەیە .. بۆیە دەبینین كاتێك لەكۆبونەوەی
فراوانی كۆمەڵەی ڕەنجدەرانی كوردستان كە سەبارەت بەدیاریكردنی چارەنووسی مەلا بەختیارو
هەردوو هاوڕێكەی ساز دەكرێت، هەموویان دەنگ لەسەر ئیعدام كردنیان دەدەن بەبیانووی
ئەوەی خیانەتیان لەڕێبازی كۆمەڵە كردوە ((ڕێبازی ماركسی - لینینی)) ، دوای چەند ساڵێك
هەمان ئەو كادیرانە كاتێك سكرتێری كۆمەڵە چارەنووسی كۆمەڵە دەخاتە بەردەستیان، سەرلەبەریان
دەنگ لەسەر هەڵوەشاندنەوەی دەدەن..
ئەو كادیرانە گەر
بەپرەنسیپی گوێڕایەڵی هۆشیارانە پابەند بونایە دەبوایا بۆ یەكێك لەو دوو پرسە نا یاخود
نەخێریان بوتبایا یاخود بنوسیبایا هەرچەندە نووسینیش بۆخۆی وتنە.
سەرچاوە و پەراوێزەكان
1-جود، واتا الجیهە الوطنیە الدیمقراطیە
لەپارتی و حشع و سۆسیالیست‌و پاسۆك پێكدەهات..
2-حشع هەڵەیەكی گەورەی كرد كاتێك بەهاوبەشی
لەگەڵ پارتی پەلاماری مەڵبەندی هەولێری یەكێتیان دا و، بێ لایەنی خۆیان لەدەستدا.
3-بڕوانە: هادی العلوی / المستطرف الجدید،
ص41.
4-بڕوانە: رشید الخیّون / اڵادیان والمذاهب
بالعراق، ص332.
5-بڕوانە: مەلا بەختیار: لەبری بیرەوەری،
ل358.
6-بڕوانە: هادی العلوی: شخصیات غیر قلقە
فی الإسلام: ص69.
7-بڕوانە: پشتیوان ئەحمەد: رۆژانی پەرلەمان:
ل106.
8-((صفیە سهیل)) باوكی ئۆپۆزسیۆن بوو دژی صەدام،
دەسگای هەواڵگری عێراقی لەلوبنان كوشتیان. خۆیشی ژنێكی بەهەڵوێستەو هاوسەرەكەی بەختیار
ماوەیەك وەزیری مافی مرۆڤی عێراق بوو.
9-بڕوانە: هادی العلوی: شخصیات غیر قلقە
فی الإسلام، ص149.
10- بڕوانە: النبأ 4 – تصدر عن مۆسسە (هەواڵ)
لڵاعلام والصحافە العدد (50)
شباط 2005.