بەشی دووەمی نامەگۆڕینەوەکانی نێوان د.یوسف گۆران و ستران عەبدوڵا

ڕاپۆرت 04/07/2019

ئەدەبیاتی نامەنووسین لەنێوان دوو دۆست، یان دوو هاورێی یەك رێگا نەریتێكی قەدیمە. لەناو كوردیش هەیە. چەشنێكی باشە لە ئەدەبیات بۆ بیرو ڕاگۆڕینەوە ‌و گەرم كردنی گفتوگۆی دۆستانە. لێرە ئێمە دەستمان پێكردووە، بەس قەرار نییە مۆنۆپۆلی بكەین. دۆستی تریش دەتوانێ بەشدار بێت. پەسەند بكا ‌و رەت بكاتەوە ‌و هی دیكەشی بخاتە سەر. ئەمەیان نامەی دووەممانە.
د. یوسف گۆران          ستران عەبدوڵڵا


هەڤاڵم د. یوسف.. كاتێكی خۆشت بۆ دەخوازم ‌و هیوادارم ئەم گفتوگۆیەی ئێمە هانی هەڤاڵانی حزبەكەمان ‌و بگرە هەڤاڵانی حزبەكانی تریش بدات كە لەجێی مەنەلۆجی یەكلایەنە ‌و كەس گوێ نەگرتن لە كەس بتوانن دوای بزەو تەوس، لەسەر رێچكەی ئێمە ئەوانیش قسە بكەن ‌و قسە بنووسن. با رەخنەیان لەسەر ئەوە بێت ئێمە باش نانووسین، نەك لەسەر مەبدەئی پێویستی نووسین. قسەكردن نەك لەسەر ئەوەی گوایە كار وا لە كار ترازاوە نووسین ڕاستی ناكاتەوە. ئەوە نامەكەی ئۆغلو لە تەجرەبەی وڵاتێكی دراوسێی خۆمانەوە دەڵێ گفتوگۆ مومكینە ‌و نامە شیاوە بۆ تێگەیشتنی هاوبەش. سەركردەی حزبێكی دەسەڵاتداری وڵاتێكی گەورە تەئكید لەسەر بەهاكان ‌و ریزبەندی بیرۆكە ‌و ستراتیژە حزبییەكان دەكاتەوە. پێمان دەڵێ دائی دەسەڵات (دەردی دەسەڵات) لەسەر شێوەی دائولمولكی گۆشت زۆر خواردن رێ لەوە ناگرێت كە حزبەكانی دەسەڵاتیش دەتوانن رێرەو ڕاست بكەنەوە ‌و بگرە لەو رێرەو ڕاستكردنەوەشدا فیكر ‌و بەهاكان ‌و ئەخلاقیاتەكان، لەجێی پارە ‌و پاوەر ‌و نفوز، دەتوانن نەخشەرێگا بن. 
سەیری ئەم بەهایانە بكەین: ئێمە قەرزاری نەوەكانی پێشووین كە ئازاریان چەشت ‌و رێگایان بۆ ئێمە كردەوە. قەرزاری ئەو پاڵەوانانە نادیارانەشین كە لە هەموو پرۆسەیەكی هەڵبژاردندا خۆیان بە قوربان دەكەن. ئەو باسی نەوەكان دەكات، نەك تەنها نەوەیەك. ئۆغلو دەڵێی باسی یەكێتی نیشتمانی كوردسنان دەكات كە دەڵێ حزبەكەیان رەوتێكی دوورودرێژی هەیە لەو هەڤاڵانەی پێشتر قوربانیان داوە ‌و لەوانەی ئێستا قوربانی دەدەن ‌و لەو نەوانەی ئەمرۆ كە ئەو هەست بە بەرپرسیارێتی دەكات لە بەرامبەریان. فەرموو قسەكەی (ئاكامی پێگەیشتن ‌و كەڵەكەبوونی كۆششێكی هاوبەشە لەرێی تێپەڕینی ئالنگارییەكان، ئارەق ‌و تین ‌و رەنجی فیكری چەند نەوەیەكن لە ئوممەتی ئێمە، بە درێژایی مێژوو). 
ئەوەی سەرنج رادەكێشێت ئەوەیە ئۆغلو هەم لەسەر حزبێك قسە دەكات ‌و هەم لەسەر رەوت ‌و رێبازێك. رێك وەك ئەو خەسڵەتانەی ئێمە لە یەكێتیدا دەیبینین، یان حەزمان لێیە لە یەكێتیدا بیبینین: رەوت ‌و قوتابخانەیەكی سیاسیی ‌و فیكری، نەسقێك لە رێبازی یەكێتییانە كە جێ پەنجەی مام جەلالی پێوەیە ‌و حزبێكیش كە قەوارەیەكە ‌و پێكهاتەیەكە ‌و بەرجەستەیە و هەیە، ئەم نهێنییە وا دەكات لەگەڵ هەر دژوارییەكدا یەكێتی بمێنێتەوە ‌و قابیلەتی ئەوەی تێدا بێت بمێنێت و گەشە بكات.
هەڤاڵم!
ئێمە زۆر باشمان كرد كە نموونەی نامەكەی ئۆغلو ‌و تەجرەبەی ئاكپارتیمان كردە بیانوو ‌و بۆنەی گفتوگۆكەمان. چونكە هەرچی بڵێین لەسەر نموونەی حزبی تر، هەتا ئەوەی كە وەك حزبەكەی خۆمان لە مەكتەبی چەپ ‌و سۆشیال دیموكراتە، ناكاتە نموونەی جێی نەزەری میلەتی رۆژهەڵاتی. توركیا لە زەمانی كۆتایی عوسمانییەوە ژانی تەشكیلاتی مۆدێرن گرتویەتی. لە ئیتیحاد ‌و تەرەقییەوە تا رەوتی كەمالیزم، تا رەوتی ئیسلامیی، لە مەندریسەوە بۆ ئەربەكان ‌و دواجار بۆ ئاكپارتی ‌و ئەردۆگان. نموونەی هەوڵی سیاسەتی مەدەنی (قات ‌و ریباتمان) پێ نیشان دەدات كە بە ئیستلاحی پشدەری (سەر چەوریان) پێ دەڵێن. ئەم ئەزموونی رۆژهەڵاتییە لە حزبایەتی لە ژینگەیەكدا هەمیشە عەسكەر ‌و عەشایەر ‌و داگیركەر بردویانە بەڕێوە، زۆر سەرنج راكێشە. هەرچی لەسەر كوبا ‌و كۆریا بڵێین سەرەنجام ئەوانە نموونەی وڵاتانی ترن. جا بێ وەرە ‌و ئەم بیرۆكانە لە وڵاتی (شێوازی بەرهەم هێنانی ئاسیایی) تاقیبكەرەوە كە هەر ئیخوان، یان حزبی تودە یان حزبی شیوعی بینیووە. ئەوانە حزبی قوربانییە گەورەكانن كە دوایی نائومێد كران. ئەمە هونەر ‌و دەرس ‌و دەورە.
 ماجەرای حزبەكەی ئۆغلو هەر ئەزموونی حزبایەتی نییە، بەڵكو پرسیاری گەورە لەسەر دامەزراوەی مەدەنی ‌و تۆری دابونەریتی سیاسی تێیاندا، دەوروژینێن.
ئەو دامەزراوانەی هەموو جارێ لە كوردستانی خۆمان لە كرداردا تووشی عەیبە ‌و كورتهێنانمان دەكات. 
ئۆغلو خەوشە ئاساییەكانی پێ قبوڵ ناكرێت، ئەی ئەگەر خەوش وەك ئەوە ببێت كە ئێستا لە حزبی كوردستاندا روودەدات، لە گۆڕینی دیموگرافیا ‌و پەراوێزخستن ‌و كونكردنی بەدەنەی حزبی؟ 
ستران عەبدوڵڵا

















هەڤاڵ و هاورێم كاك ستران
پاش رێزو سڵاو
  نامەی دوەمت سەبارەت بە لێكچونی ئەزمونی حیزبایەتی نێوان هەرێمی كوردستان و توركیا وەك دوو كۆمەڵگای رۆ‌ژهەڵاتی جێی سەرنج و تێڕامانە، هەرچەندە كێشەی دەوڵەتان و كۆمەڵەكان بەپێی ئەجندای نەتەوەیی لە گۆڕاندایە، بەڵام لێكچون وهاوشێوەی زۆریشی تێدایە.
   ئەوەی سەرنجی منی زۆر راكێشاوە لێرەدا قسەكردنە لەسەر ناسنامەی پارتە سیاسییەكان و ئەو بەها ئەخلاقییانەیە كە بە پێی قۆناخی مێژووی پارتە سیاسییەكان تەعبیری لێدەكەن.
بۆ ئێمەی یەكێتی كە لەبنەمادا لەسەر بیرەباوەڕی چەپ و نەتەوەو نیشتمان ‌دۆستی گۆش و پەروەردە كراوین زۆر گرنگە بەردەوام گوتاری سیاسی و كۆمەڵایەتی و تەنانەت بەرنامەی حكومیشمان لەسەر بنەماو رەنگدانەوەی ئەو رەوتە مێژووییە بێت كە جەلالەیەت و كۆمەڵەو و دواجار یەكێتی نیشتمانی بانگەشەو خەباتی بۆ دەكرد، لە مێژوودا پارتە سیاسییەكان بە ئاسانی ناسنامەی كۆمەڵایەتی و حزبی خۆیان لەبیر ناكەن، دیارە گۆڕانكاری و چاكسازی لە گوتاری حزبی بە پێی گۆڕانكارییە سیاسی و كۆمەڵایەتی وتەنانەت تەكنۆلۆجی و زانستییەكان زۆر پێویستە، بەڵام مەسەلەی ئینتمابوون بۆ، یان ناسنامەی گشتی پارتەكە مەسەلەیەتی نیمچە نەگۆڕە.
  بۆ نمو‌نە سەیری پارتی كرێكارانی بەریتانیا بكە كە نزیكەی سەدەیەكە تەعبیر لە بیروباوەڕی چەپ دەكات سەرباری گۆڕینی شێواز و میكانیزم و بابەتەكانی، ئەمە‌ش بۆ پارتی پارێزگارانیش هەر راستە. بەهەمان شێوە پارتی دیمو‌كراتی ئەمریكا زیاتر لە نێو چینی ناوەڕاست و رۆشنبیران و خاوەن سەرمایە بچوكاكان باوە بە پێچەوانەی كۆمارییەكان كە پارتی سەرمایەدارەگەورەكان و پارێزگارەكانی كۆمەڵگایە.
  گەر بیرت بێت كاتی خۆی مامی هەردوكمان و مامی یەكێتیەكان دروشمی گەڕانەوە بەرەو خانوەقوڕەكانی بەرز كردەوە، هەر چەندە من پێموایە‌ وشەی(خانوە قوڕەكان) لای مام رەمزی بووە و تەنها مەبەستی خەڵكی هەژاری خانوە قوڕەكان نەبووە كە پێویستە لە سەرجەم بوارەكان خزمەت بكرێن، بەڵكو لەوه ‌زیاتر ئاگادار كر‌دنەوەك بووە بەوەی كە ئێمە وەك حزب و ناسنامە پێویستە لە مێژووی چەپی خۆمان دوور نەكەوینەوە، چونكە ناسنامە جگە لە لایەنە كلتوری و سیاسییەكەی پەیوەستە بەو ئینتما كۆمەلایەتییەی كە حزبەكەمان پێی پابەندە، هەروەها بەخودی ژینگەی قوڵی كۆمەلایەتیمان. 
   بەم شێوەیە كاتێك داوود ئۆغلو باس لە پێویستی دەستگرتن و داكۆكیكردن لە ناسنامەی ئاك پارتی دەكات مەترسی هەیە كە ئەم حزبە پاش لە ١٨ مانەوە لەسەڵات خەریكە بەهاكانی لەدەست دەدات، توێژێكی بچوكی بازرگانان بەناوی پارتی دادو گەشەپێدانەوە  راستەوخۆ و ناراستەوخۆ كاریگەرییان لەسەر بڕیاری حزبیش كردوەوە و دامودەزگا شەرعییەكانی پارتی دادو گەشەپێدانیان لاواز كردوە. ئەمەش هۆكاری سەرەكی بووە كە دەنگدەران و ئەندامانی ئاكپارتی مەیلی جارانیان نەمێنێ بۆ بەشداربوون لە دەنگدان و ئەمەش هۆی سەرەكی پاشەكشەی ئەم دواییەی ئاكپارتی بووە لە هەڵبژاردنەكان.
  هەڤاڵ ستران
  یەكێك لەو دوالیزمانەی باشبەقان داود ئۆغلو جەختی لەسەر كردوە بەردەوامی وگۆڕانكارییە(الاستمراریە والتغییر) ، واتە چۆن لەهەمان كاتدا ئێمە بەردەوامی بە رەوتە رەسەنەكەی خۆمان بدەین هەروەها گۆڕانكاریش بكەین و گەشە بەخۆمان بدەین، ئەمە ئێستا كێشەی گەورەی ئاكپارتییە وهەڕەشەیەكی گەورەی~ لەپاڵ هەندێ كێشەی تر~ لەمانەوەی ئەم حزبە بە یەكگرتویی دروستكردوە.
  بۆ بە زیندومانەوەی هەر حزبێك یان تەنانەت كۆمەڵگایەك گرنگە باڵا‌نسی نێوان هەردوو ئەم دوو رەوتە(بەردەوامی و گۆڕانكاری)‌ رابگیرێت، نابێت ئەوەندە محافزكار بین كە تەنها هەوڵی بەردەوامی ومانەوەی دۆخی ئێستا بدرێت بێ بیركردنەوە لە گەشەپێدان و گۆڕانكاری‌، بەڵام لەلایەكی ترەوە گۆڕانكاریش پێویستە ئەوەندە  بە پەلەو زاڵ نەبێت كە ببێتە هۆی گۆڕینی بنەڕەتی‌ ناسنامەی حزبەكە ودواجار لە ئامانج وپێگەی سیاسی كۆمەڵایەتی خۆمان دورمان بخاتەوە. 
    بەم شێوەیە گەر بڕیارە ئێمە وەك یەكێتی كۆنگرە ببەستین و یەكێتییەكەمان نوێبكەینەوە پێویستە هەموو گۆڕانكارییەك وچاكسازییەك لە چوارچێوەی پرەنسیپ و بەها مێژوویەكانی یەكێتییەكەمان بێت، ئەویش پاش گونجاندن وگەشەپێكردنی بە پێی گۆڕانكارییە ناوخۆیی و هەرێمی جیهانیەكان، بە كورتی بیروباوەڕی چەپ و داواكارییە نەتەوەییەكانمان بەبەرگی نوێی سەردەمییانە گەڵاڵە بكەینەوە، لە قوڵایی مێژویی بیروباوەڕی یەكێتییەوە دیدی نوێ بۆ ئایندەمان دابمەزرێنین.
هەڤاڵەكەم
    شاراوە نییە وەك یەكێتی بە بەراورد لەگەڵ ١٠~١٥ ساڵی پێشو پێگەی حزبی وكۆمەڵایەتیمان لەنێو زۆر لەو توێژانەی كە پێشتر پاڵپشتی سەرەكیمان بووە پاشەكشەی كردووە، بۆ نمونە رۆ‌شنبیرانی(بیروبازو) لە ئێستادا گۆڕەپان و پێگەی سیاسی بەهێزی ئێمە نین‌، گرنگە لەخۆمان ببپرسین كە پێویست بوو لەم بوارەدا چ شتێكمان بكردایەو نەمانكرد؟ یان كردمان و هەڵەمان كرد؟ زۆر پرسیاری تریش لە بابەت ئایا ئەو پڕۆژە سیاسی~ فیكرییەی كە یەكێتی بەهۆیەوە دروست بوو لە چ قۆناخێكدایە و چی بەسەر هاتووە‌؟ ئایا ئەو قەیرانەی لە بواری سیاسەتكردن و حزبایەتی لە هەرێمدا هەیە هۆكارەكەی پاشەكشێی دیدو پرۆژەی ئێمەیە بۆ حزبایەتی و سیاسەتكردن، یان بەهۆی باڵادەستی پڕۆژەی ترەوەیە؟ یان تەنانەت بەهۆی نەبونی هیچ پرۆژەیەكە بۆ حزبایەتی كە سیاسەت تیایدا ئامانجی خزمەتكردنە نەك تەنها گەیشتن بە دەسەڵات؟ پێموایە پرسیار كردن لە بەها مەعنەوییەكانی سیاسەت و حزبایەتی بابەتێكە پێویستە لەسەر ئاستی نیشتمانی دیبەیتی لەسەر بكرێت.
د.یوسف گۆران
٢٩\٦\٢٠١٩