مردن لە شێتخانە

ڕەخنەی چاودێر 23/05/2019

مردن لە شێتخانە
شیعری نوێی جیهانی

و. لە ئینگلیزییەوە: ئازاد ئەحمەد ئەسوەد

ئەم شیعرە
ژنە شاعیری بەریتانی/ ئێڵما میچڵ 1919-2000
Elma Mitchell


ئەم شیعرە ترسناکە: ناکرێ بخرێتە بەردەستی مناڵ،
تەنانەت گەورەش، ڕەنگە بە ساغیی قووتی بدەن،
ئەشێ دەرەنجامی لاوەکیی نەخوازراوی لێ بکەوێتەوە.
گەر لە شوێنێکی گشتیدا تووشت بوو بە تووشی
شیعرێکی تەواونەکراو و بێ ناسنامە
نەکەی بە دەستی خۆت مامەڵەی لەگەڵدا بکەیت.
باشتر وایە بیخەیتە ناو سنووقێکی داخراوەوە و
بینێری بۆ نزیکترین ناوەندی فێرکردن، لەوێدا
پسپۆڕان، بی ئەوەی زیانی بەرکەوێ، دەستی پیا ئەهێنن.
تەنانەت سادەترین شیعریش ڕەنگە سیستمی بەرگریت
بەرامبەر هەستوسۆزی مرۆڤانە، وێران بکات.
پێویستە هەموو شیعرێك "ئاگاداری"ی حکوومەتی پێوە بێ
وشە زۆر جار زیانی مەترسیداری بۆ دڵ هەیە.

Being Alive, edited by Neil Astley, Bloodaxe Books Ltd, Northumberland, UK, reprinted 2013


چیرۆکی چیرۆکێك
شاعیری سێڕبی: ڤاسکۆ پۆپا
(1991 - 1922) Vasko Popa

چیرۆکێك هەبوو
بەر لەوەی دەست پێ بکات کۆتایی هات
پاش کۆتاییهاتنیشی دەستی پێ کرد
پاڵەوانەکانی، پاش مردن خۆیان پێدا کرد
پێش لەدایكبوون جێیان هێشت

پاڵەوانەکانی
باسی جیهانێکیان ئەکرد
باسی ئاسمانێکیان ئەکرد
باسی هەموو شتێکیان کرد

تەنیا ئەوەیان باس نەکرد
کە خۆیشیان نەیان ئەزانی
ئەوان تەنیا پاڵەوانی چیرۆکێك بوون

چیرۆکێك پێش دەستپێکردن
کۆتایی دێ
پاش کۆتاییهاتنیشی
دەست پێ ئەکات

Vasko Popa, Complete Poems, Translated by Anne Pennington, Anvil Press Poetry Ltd, London, 2011






خەونەکەی کارڵ سۆڵۆمۆن
Dream of Carl Solomon
شاعیری ئەمێرکی: ئاڵن گینسبێرگ (1926-1997)

Allen Ginsberg

کارڵ سۆڵۆمۆن ئەبینم.
"ئەو دنیا چۆنە؟"

"وەك ئەوە وایە لە شێتخانە بیت.
ڕادێی ئەگەر پەیڕەوی ڕێساکان بکەیت."

"ڕێساکان چین؟"

"یەکەم: بیرت نەچێ کە تۆ مردووی.
دووەم: وەك مردوویەك ڕەفتار بکە."

*Allen Ginsberg, Wait Till I’m Dead, Poems Uncollected, Edited by Bill Morgan, Penguin Books UK, 2016


باڵندە لە باوەشی مندا هێلانە ئەکەن
ژنە شاعیری ئیسپانی: گلۆریا فوێرتێس
 (1917 - 1998) Gloria Fuertes

باڵندە لە باوەشم،
لەسەر شانم، لە پشت ئەژنۆم هێلانە ئەکەن
لە نێوانی مەمکەکانمدا، سوێسکە هەیە
ئەڵبەت وا ئەزانن من درەختم.
سۆنە وا ئەزانێ من نافوورەم،
کاتێ ئەدوێم، هەموو دێنە خوارێ و لێم ئەخۆنەوە.
مەڕوماڵات بەسەر مندا تیئەپەڕن،
چۆلەکە لەسەر پەنجەکانم ئەنیشنەوە و دان ئەخۆن
مێروولە وا ئەزانن من زەویم،
پیاوانیش وا ئەزانن من هیچ نیم.

The Ecco Anthology of International Poetry, Edited by Ilya Kaminsky and Susan Harris, Words Without Borders, Harper Collins Publishers, New York, 2010




1980
ژنە شاعیری هیندی/ ئەمەریکی: سوجاتا بهات (1956)
Sujata Bhatt

ساڵی مەیموون بوو
پارتی سەوز لە ئەڵمانیای رۆژئاوا دامەزرا
جان پۆڵ سارتەر مرد. ڕۆژێك پاش ئەوە
(ماری)ی هاوڕێم وتی: ئاخۆ ئەبێ سارتەر هەست بە چی بکات
ئێستا کە ئەزانێ خوا هەیە؟
هیندییەکان دەنگیان بە ئیندیرا گاندی دا
ئەمەریکییەکان دەنگیان بە ڕۆنەڵد ڕیگن دا
پاشان، جۆن لێنن کوژرا
ساڵی مەیموون بوو.
ساڵی مەیموون: لە ساڵنامەی چینیدا هەموو ساڵێك ناوی ئاژەڵێکی لێ نراوە بۆ ماوەی 12 ساڵ. ساڵی مەیموون ساڵی نۆیەمە، بەم جۆرە هەموو 12 ساڵ جارێك ئەگەڕێتەوە. واتە، گەر ساڵی 1980 ساڵی مەیموون بێ، پاش ئەوە ساڵانی 1992، 2004، 2016 بە ساڵی مەیموون ناو ئەبرێن. (وەرگێڕ)
Jubilee Lines, 60 Poets for 60 Years, Edited by Carol Ann Duffy, Faber and Faber, London, 2012



مێشە سەگانە
Dog Flies
شاعیری ئیتاڵی: لیۆناردۆ سینیسگالی
(1981 - 1908) Leonardo Sinisgalli

فیدۆی گەڵوگوان ئەستوور
سەگێکی پیری کەنیسەیە و
کات لەژێر میحرابی کەنیسەدا بەسەر ئەبات
هەستی بۆنکردنی نەماوە
کەڵبەکانی ئەلەقێن و چیدی ناتوانێ بە لمۆز
لەشی بخورێنێ
تەنانەت لە پشیلەش ئەسڵەمێتەوە
بەڵام ئەو ئێستا
لە نوێژی بەکۆمەڵی ڕەوانی شادی مردوواندا
بۆ ئێسكوپرووسکی دایکم لێرەیە
سەری لەنێو چڕنووکەکانیدا درێژ کردووە
زمانی دەرهێناوە و: لە ناکاو
مێشێکی زل، کە وەڕسی کردبوو، قووت ئەدات

The Ecco Anthology of International Poetry, Edited by Ilya Kaminsky and Susan Harris, Words Without Borders, Harper Collins Publishers, New York, 2010



سەرگوزشتە
شاعیری پۆڵەندی/ ڤیسڵاڤا شیمبۆرسکا (1923 – 2012)
Wislawa Szymborska

هەندێ ماسیگر بوتڵێکیان لە قووڵاییدا دەرهێنا. پارچە کاغەزێکی تێدا بوو لێی نووسرابوو: "ڕزگارم بکەن! من لێرەم. ئۆقیانووس هەڵیداومەتە سەر دوورگەیەکی جێهێڵراو. من لە کەناری ئاودا چاوەڕێی یارمەتیم. خێرا کەن، من لێرەم!"
ماسیگری یەکەم وتی: "بەرواری لەسەر نییە. تازە کار لە کار ترازاوە. ئەشێ بوتڵەکە لەمێژ بێ لەناو زەریادا بێ."
ماسیگری دووەم وتی: "ئاماژە بە شوێنیش نەدراوە. تەنانەت ناشزانین کام ئۆقیانووسە.". ماسیگری سێیەم وتی: "نە کار لەکار ترازاوە نە دووریشە. ئەو دوورگەیەی ئەڵێ لێرەیە لە هەموو شوێنێکە."
هەمووان هەستیان بە نائارامیی کرد. بێدەنگییەك باڵی بەسەریاندا کێشا. ڕاستیی گەردوونیی هەمیشە وایە.   

کۆمەڵەشیعری "خوێ" Salt 1962
https://books.google.co.uk/books?id=Bf1IBwAAQBAJ&pg=PA43&lpg=PA43&dq=Wislawa+Szymborska+%E2%80%9CParable%E2%80%9D&source=bl&ots=rHbDnqSNEU&sig=aYJcNCzuz7QuQ4Xy3MYBVqdHX28&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiH0tHR_4vSAhXkLsAKHSVxAwAQ6AEIPTAH#v=onepage&q=Wislawa%20Szymborska%20%E2%80%9CParable%E2%80%9D&f=false