دیموکراسی ئەمریکا گەورەترە لە دەسەڵات
رۆژی ٢٠٢١/١/٢٠ سەرۆکی پێشووی ئەمریکا دۆناڵد ترەمپ روونیکردەوە، کە گۆڕەپانەکەیان بە بەرزی و گەورەیی جێهێشتووە، چونکە بەوتەی خۆی زۆر بە سەختی کاریان کردو چەندین ئاستەنگیان تێپەڕاند.
دۆناڵد ترامپ لە چوار ساڵی حوكمڕانی خۆیدا، تاڕادەیەك بە كردەوە خزمەتی خەڵكی وڵاتەكەی كردوە. بەتایبەتی، لە ڕووی ئابووری.
دۆناڵد ترامپ رۆژی ٢٠٢١/١/٢٠ لە وتاری ماڵئاوایی رایگەیتاند"چوار ساڵی خۆش و پڕ بە دەستکەوتمان بەڕێکرد، تیمەکەشمان کاری زۆریان کرد، لەگەڵ خانمی یەکەم کاری زۆر گەورەمان ئەنجامدا کە شانازیمان تۆمار کرد".
دۆناڵد ترامپ ڕۆڵێكی گرنگی بینی لە بەهێزكردنی ئابووری ئەمەریكا. پێش كۆرۆنا لە چەندین بواری ئابوری ژمارەی پێوانەیی شكاند. هەروەها، هەلی كاری زۆری بۆ خەڵك ڕەخساند. هەروا، پشتیوانی كەرتی تایبەتی كرد و گەلێك شتی تریش. لەگەڵئەوانەشدا، ڕێگری لە هاتنی كۆچبەری نایاسایی بۆ ناو وڵاتەكەیان كرد. لە سیاسەتی دەرەوەش، پەیوەندی دەوڵەتانی عەرەب- ئیسرائیل ئاسایی کردەوە.
سەرۆکی پێشووی ئەمریکا دۆناڵد ترامپ هیوای سەرکەوتنی بۆ ئیدارەی نوێ خواست و جەختیکردەوە کە بناغەیەکی ناوازەیان بۆ داڕێژراوە کە کاری لەسەر بکەن کە لە مێژوودا کەم بووە.
سەرۆکی پێشووی ئەمریكا، دۆناڵد ترەمپ، لە دواوتاری خۆیدا «وتاری ماڵئاوایی»، رایگەیاند: «لە سەردەمی سەرۆكایەتیدا توانیویەتی گەورەیی و سەربەزیی ئەمریكا جارێكیتر بگەڕێنێتەوە»، ترامپ ئەگەرچی ئارەزووی سەركەوتنی بۆ كابینەی داهاتوو كرد.
رێوڕەسمەكە لە واشنتۆنی پایتەخت بە ئامادەبونی سەدان كەسایەتی دەستی پێكردبوو، لەوانە هەریەكە لە باراك ئۆباما و بیل كلنتۆن و جۆرج بۆش، سەرۆكانی پێشوی ئەمریكا.
بەر لە بایدن، كەمالا هاریس، وەك جێگری سەرۆكی نوێی ئەمریكا سوێندی یاسایی خوارد كە هاوسەرەكی ئینجیلەكەی بۆ گرتبو تا سوێندەكەی بخوات.
دواتر لە رێوڕەسمی دەستبەكاربونی سەرۆكی نوێی ئەمریكادا، جۆ بایدن، وەك 46ەمین سەرۆكی ئەمریكا سوێندی یاسایی خوارد.کە هاوسەرەكەی ئینجیلەكەی بۆ گرتبو تا سوێندەكەی بخوات.
کامالا هاریس ئەو بوە یەكەمین ژن لە مێژوی ئەمریكادا وەك جێگری سەرۆكی ئەو وڵاتە دەست بەكاردەبێت.
دوای خواردنی سوێندی یاسایی، جۆ بایدن سەرۆکی نوێی ئەمریکا وتارێکی پێشکەشکرد و تێیدا وێڕای بەخێرهاتنی ئامادەبوان و سەرکردەکانی وڵاتەکەی باسی لەگرنگی پاراستنی پرۆسەی دیموکراسی وڵاتەکەی کرد و ستایشی سەرکردە و ئەو کەسانە کرد کە لەمێژودا قوربانییان بۆ ئەم رۆژە داوە، وتیشی، رێگەی زۆرمان بڕیوە و زۆریشمان لەبەردەمدا ماوە.
وتیشی، من رۆحم دەخەمە سەر زەوی بۆ ئەوەی ئەمریکییەکان یەکبخەمەوە، جیاوازی چینایەتی و رەگەزپەرستی ئیدانەکرد و وتی نابێت ئەمریکییە سپی پێستەکان خۆیان بە زیاتر بزانن لەرەشپێستەکان، نابیت ناکۆکی لەنێوان چین و توێژەکان هەبێت.
جۆ بایدنی سەرۆکی ئەمریکا لە دوای سوێندخواردنەکەی رایگەیاند، "کاردەکەین بۆ دامەزراندنەوەی دیموکراسی لە وڵاتەکەماندا".
راشیگەیاند، "دەنگی خەڵکی ئەمریکا بیسترا و رێزی لێگیرا. ئێستاش کاتی دەستکردنە بە کارەکانمان بۆ ساڵانێک".
سەرۆک جۆو بایدن دەستیبەجێ کۆمەڵێک بڕیاری گرنگ واژودەکات دیموکراسی یٔەمریکی زۆر پێشەکەوتووتر و گونجاوترە بۆ حوکمڕانی وڵاتانی ترئەگەر ئارەزووبکەن جێبەجێبکەن. دیموکراسی لە وڵاتی ئەمریکا رەگی خۆی داکوتاوەو بە کردەوە خۆی سەلماندووە. دیموکراسیی ئەمریکا
سەرۆک لە ئەمریکا چوارساڵ جارێک ھەڵدەبژێریت ناتوانی لەھەشت ساڵ زیاتر سەرۆکی ئەمریکا بێت.ئەگەر جاری دووەم ھەڵبژیرایەوە ھەروەھا چه‌ندین ساڵه له ئه‌مریكا هه‌ڵبژاردن ئاسانه و له‌كاتی خۆیدا به‌ڕێوه‌ده‌چێت و ئه‌نجامه‌كان راده‌گه‌یه‌ندرێت.
دوای هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیی ئەمریكا سەركەوتنی دیموكراتەكان، بایدن بوو 46 ەمین سەرۆكی
جیهان سەری یٔەزمونی دیموکراسی و حکومڕانی یٔەمریکا دەکات، کە یٔەزموونیکە پێشەنگە لەلای ھەموو گەلانی دنیا دەشیانەوێت جێبەجێ بکەنەوە.
سەرۆک جۆو بایدن هەر پاش ماوەیەکی کورت لەگەڵ گەیشتنی بۆ کۆشکی سپی دەستبەجێ 17 بڕیاری گرنگی واژوکرد، لەوانە هەڵوەشاندنەوەی بڕیاری سەرۆکی پـێشوو بۆ قەدەغەکردنی هاتنی هاوڵاتیانی هەڵگری پاسپـۆرتی حەوت وڵات بۆ ئەمەریکا، وڵاتەکانیش بریتیبوون لە عێراق، ئێران، سوریا، سودان، سۆماڵ، یەمەن ، لیـبیا. ھەروەھا سوپای یٔەمریکا پشتیوانی سەرۆک ناکەن یٔەگەر بزانن لە بەرژەوەندی وڵاتەکەیاندا نیە، سوپای یٔەمریکا سوێند دەخۆین بە دەستووری ئەمریکا، سوپای یٔەمریکا پارێزەری بەرژەوەندی وڵاتی ئەمریکا نەک تاکەکەس، دەستوری وڵاتی یٔەمریکا چەند بڕگەی تێدایە دەسەڵات دەدات بە خەڵکی سڤیل بۆ لە پرۆسەی حکومڕانیدا بەشداربن.
گەڕانەوەی ئەمەریکا بۆ ناو ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی و دکتۆر فاوچی ببێتە سەرۆکی شاندی ئەمەریکایی بۆ ئەو ڕێکخراوە. ڕاگرتنی بنیادنانی دیواری سەر سنووری نێوان ئەمەریکا و مەکسیک. گەڕانەوە بۆ ڕێکەوتننامەی پاریسی تایبەت بە کەش‌وهەوا. لەم دەستوورەدا بڕگەیەک هەیە کە دەسەڵاتی یٔەوەی بە دەنگدەر داوە لە رێی دەنگدانەوە حکوومەت بگۆڕێت یان هەڵیبوشینتەوە، هەروەک چۆن یٔەم دەستوورە رێگرە لەوەی حکومەت نەتوانێت مافەکانی خەڵک زەوت بکات و رێگر بێت لە بەردەم خۆشگوزەرانی و یٔازادیی و مافاکانیاندا.
لە ئەمەریکا عورفێکی سیاسی هەیە ئەویش دەبێت دۆراو کورسی بۆ براوە چۆڵ بکات.
وەک مامۆستا جەعفەری ھاوریم شاری لەرانیە دەڵی سەرۆکی کوردستانی عراق بایە ئەوە لە کوردستانی عیراق بایە، تا دوو مانگی دی، لە ژووری کارکردندا، ھەر لە پێشوازی چەپکە گوڵی خەڵکی ماستاوچیدا دەبوو، شەوانەش وێنەی چەپکەگوڵەکانی بڵاودەکردنەوە. چەند جوانن ئەو مرۆڤانەی لە ئەزمونی جوانی ئەوانیدیکەوە فێردەبن سیستمی حوكمڕانی له ئه‌مریكا سیستمێكی دیموكراسییه، به‌پێی یاسا هه‌ر كاندیدیك بۆ چوار ساڵ ده‌توانێت سه‌رۆك بێت، دواتر هه‌ڵبژاردن ده‌كرێته‌وه، ئه‌گه‌ر ده‌رچوو ئه‌وا چوار ساڵی دیكه سه‌رۆك ده‌بێت و هه‌شت ساڵ ده‌توانێت سه‌رۆك بێت، ئیتر له‌دوای ئه‌و هه‌شت ساڵه هه‌موو گه‌لی ئه‌مریكاش ده‌نگی بده‌نێ، ناتوانێت خۆی كاندید بكاته‌وه، ئه‌مه‌ش بۆ رێگریی له قۆرغكردنی ده‌سه‌ڵات و كورسیی سه‌رۆكایه‌تی له ده‌ستووردا چه‌سپێندراوه.