دیموکراسی و چەپ گلان و راسان.. دوو قسە لەسەر چەپی دۆگمایی
شەماڵ بارەوانی
دیموکراسی و چەپ
گلان و راسان.
تازەترین کتێبی(نووسەر و ڕۆشنگەر)
بەڕێز مەلا بەختیارە و سیانزەمین کتێبی بەڕیزیشانە من ڕانان و خوێندنەوەی بۆ بکەم و لەسەری بنووسم لە ماڵپەڕی"چاودێر"یش بڵاوبێتەوە.
هەڵبەت،
پێم خۆشە سەرەتا ئەوە بڵێم:وەکو نووسەر و ڕۆژنامەڤانێک،
زۆر هاوڕێی چەپم هەن تابڵێیت مرۆڤی پاک و هێمن و دەستپاک و دەستکراوە و بەڕێزن و لەکۆی ئەو(٣٩) ڕۆژنامە و گۆڤار و ماڵپەڕەی وتار و شیعر و بابەتەکانم تیایاندا بڵاودەبێتەوە، شەشیان پاکگراوەند چەپن و هی شیوعی و کۆمەنیست و چەپەکانن و دەیان وتار و شیعر و بابەتم، کە بەشێکیان نەتەوەییش بوون، لەو گۆڤار و ڕۆژنامە و ماڵپەڕە پاکگراوەند کۆمەنیست و چەپانە بڵاو بوونەتەوە و بەردەوامیش بڵاو دەبێتەوە. لە نموونەی ڕۆژنامەی "بۆ پێشەوە"، گۆڤاری"هانا" ماڵپەڕی"دەنگەکان" ماڵپەڕی"یەکێتی کرێکاری" ڕۆژنامەی"ڕەوت". ڕۆژنامەی"ڕێگای کوردستان".
بەتایبەتی ڕێگای کوردستان زۆرجار نووسینە نەتەویەکانم لەوێ بڵاوبووەتەوەو هەندێک لەو ڕۆژنامە و گۆڤارانەی لافی نەتەوەیی بوون لێدەدەن بڵاویان نەکردووەتەوە.
شیعرێکی نەتەوەییشم لەژێرناونیشانی"لەتاریکی گوومڕاتر"کە بۆ هەڵەبجەم هۆنیوەتەوە،
ڕۆژنامەی "بۆپێشەوە" کۆمۆنێستەکان یەکم شوێن بوو بڵاویان کردەوە و دواتر هەر ئەوانیش بەدەنگ و ڤیدۆ مۆنتاژیان کرد و بۆیان ناردم و دووبارە لە پەیجی ڕۆژنامەکەشیان بڵاویان کردەوە.
ئەوەم بۆ ئەوە گووت، تا وەکو چیتر هەندێک کوردی ناسیۆنالیستی تەسکباوەڕ و جیقڵدان تەنگ و ئاسۆداخراو دەمارگیر و دۆگمایی،
چەواشەکارانە و نەزانانە، دۆ و دۆشاو سەبارەت بە چەپەکان تێکەڵ نەکەن و هەموو چەپەکان لە خانەی دوژمنی کوردایەتی و ئەنتی ناسیۆنالیست بوون ڕیز نەکەن.
ئەو ناسیۆنالیستەدەمارگیرانەی تەنانەت گوێگرتن لە ئاواز و گورانی تورکی و عەرەبی و پاراسی بە لادان و تاوانێکی نەتەوەیی دەزانن!
ئینجا من، سەرەڕای جیاوازیشم من لەگەڵ ئەو چەپانە سەبارەت بە زۆر چەمک و شت، وەلێ زۆر ڕێزیان گرتووم و تائێستا بێ مۆڵەتی خۆم دەستکاری یەک وشەشیان نەکردووە لەنووسینەکانم و لە هاوڕێیەتیشیان، من هێندەی لەگەڵ چەپەکان هەست بە ئاسودەیی دەکەم، لەگەڵ بەشێکی زۆری هاوڕێ ناسیۆنالیستە پولپەرست و بەرژەوندیگەرا و دوو ڕووەکان نا!
وە من هاوڕێی کۆمۆنیستم هەیە و دەلێت لەگەڵ مافی چارەی خۆنووسین و دەوڵەتێکم بۆ کورد، وە نەمن و نەهیچ ناسیۆنالیستێکیش ناتوانین، هەرگیز موزایەدەی دەوڵەتی کوردی و هەڵوێستی کوردانە و سۆزی کوردایەتی و پرسی ڕیفراندۆم و خەونی سەربەخۆیی بەسەر شیوعیەکانی کوردستانەوە بکەین و کودبوون و نەتەوەیی بوونیان پێ بفرۆشینەوە.
بۆیه ئامانجی من لەو نووسینەم، هەموو چەپێک نییە، هەرگیز.
چەپەکانیش وەکو مەلا بەختیار دەڵێت جۆریان زۆرە، چەپی ڕاست، چەپی دیمۆکرات مەسیحی، چەپی کۆنزەرڤاتیزم، چەپی مۆدێرات، چەپی سۆسیال دیموکرات، دواجارهەر جۆرە چەپێکیان بیت، "ئەگەر بێت و چەپ پەیوەندییەکی ئۆرگانیکی بە دیموکراسی و مەسەلە نەتەوەییەکانەوە نەبێت، چەپی دەرەوەی یاریگایە."(٣٠٣). وە"هەرگیز مارکس و ئەنگلــز و لینین شانی کۆمۆنیستەکانیان لە ژێر ئەرکە دیموکراسی و میلییەکان نەکێشاوەتەوە، هەمیشە بڕیار و بەرنامەیان بۆ کێشەی نەتەوایەتیش هەبووە"(١٨٣).
هەڵبەت، من کەسێکی نەتەوەییم زیاتر، تاچەپ، وەلێ وەک چۆن نەتەوەیی بوون و بیری ناسیۆنالیستی بە مانا دەمارگیری و شۆڤینیەکەی لای من ڕەفزه، ئاوا چەپ بوونیش بە واتا دۆگمایی و یۆتۆپی بوونەکەی فلسێکی سوتاو ناهێنێت. ئەو جۆره چەپەی کە هەڵگری ئەقڵیەتێکە و مەلابەختیار پێی دەڵێت" سەلەفیەتی ئایدیۆلۆژی". چەپێک کە هێشتا لە"خەڵوەتی تیۆری"دا دەژیت.
ئەو چەپەی"پێی وایە گوناهە لەدووریشەوە سەلام لە سەرمایەدارێك بکەیت."(٣١١).
کەچی حزبی کۆمۆنیستی وا هەیە(حزبی کۆمۆنستی ئێران) "لەبەرامبەر تاوانەکانی کیمیابارانکردنی کوردستان و سەرنگووکردنی سەدان هەزار کورد لە ئەنفالەکاندا، نەك هەڵوێستی ڕەسمی شۆڕشگێڕانەی نەبوو، بەڵکو هەتائێستاش(دوای ڕاپەڕین ١٩٩١/٩/١٦، کە مەلا بەختیار ئەو وتارەی تێدا نووسیوە) حزبی ناوبراو پەویوەندی سیاسی خۆی لەگەڵ ڕژێمی فاشی عێراقدا پاراستووە، بەڵکو یارمەتی و کۆمەکیشی لێوەردەگرێ" (١٧٧).
لە وتاری تر و شوێنیتریش گووتوومە و لێرەش دووبارە دەیڵێمەوە:
ئەگەر چەپبوون خەمی مافەکانی چینی جوتیار و زەحمەتکێش و کرێکار و هەژار و بەشمەینەتان بێت، یەکسانی نێوان مرۆڤەکان و بەرپاکردنی عەدالەتی کۆمەڵایەتی بێت، بەرگری لە ژن و ژینگە و ژیان دۆستی بێت،
ئەوە هەموو مرۆڤێکی ویژدان پاک و ساخڵەم بە سروشتەوە چەپە.
وەلێ گەر چەپگەرایی، لای ئەو بەڕێزانە و ئەو جۆرە چەپە سەلەفیگەرا و دۆگماییە،
تواندنەوەی قەزیە ناسیۆنالیستی و خەمە نەتەوەییەکانی خۆت بێت، لەبۆتەی دروشمی مرۆڤ دۆستیەکی موزەییەف و ساختەدا، کێشەی ناسیۆنالیست و نەتەوەکەت بە خوڕافات و دواکەوتوویی و جەهالەت و، بە شەرمەزاری بۆ مرۆڤایەتی و، بە پیلان و گەمەی ئیمپریالیزم و قەڵای کونەپەرستی بزانیت.
چەپێکی مارکسیستی لە کوبا و ئەرژەنتین و کۆستاریکا و ئیکوادۆری ئەمریکای لاتیندا پەرسیو بگرێت، دەبێ ئێمە لێرە دەست بنێین بە لوتمانەوە و لەگەڵی بپژمین، چونکە هاو دۆگماو هاو ئایدۆلۆژیمانە.
ناوی منداڵەکەم لینین و گیڤارا و تیتۆ و ماوتسی تۆنگ و تڕۆتسکی بێت و لا لە ناوی میر بەدرخان و گێوی موکریانی و هێمن و هەژاری شاعیر و، جەلادەت بەدرخان..تاد.. نەکەمەوە.
چەپبوونێک بێت، لە مۆسکۆ و کرملێن باران ببارێت، ئەو لێرە چەتری بۆ هەڵدەدات، نیشتمانەکەی پارچەپارچە و لەسەت شوێن، بە دەستی نەیارانی نەتەوەکەی لە عەلمانی و ئیسلامی و، کۆمۆنیستە هاوئاواز و هاوئایدیۆلۆژیاکانی زامدارکرابێت، کەچی ئەم هێندەی دڵی لای ڤەنزوێلاو کۆستاریکاو کوباو کوریای باکوربێت، سەدا یەکیش مەسەلەی خاک و نەتەوەکەی خۆی لای بایەخدار و گرنگ نەبێت، بگرە هەر بڕوای پێی نەبێت و دەوڵەتی نەتەوەیی بە خەجاڵەتی و مەهزەلە و یارییەکی بێ مانا و خوڕافیات بزانێت و خەم و کێشە نەتەوەییەکانی خۆی، لە بۆتەی عێراقی بوونی شۆڤینیەت و عرووبە و ئومەمی بونی کۆمۆنیزمدا ون کات، هەمان شێوەی ئیسلامگەراکان کەچۆن هەست و بیری ناسیۆنالیستی و نەتەوەکەیان دەکەن بە قوربانی ئومەی ئیسلامی،
ئەوە بەو جۆرە لە چەپ و کۆمۆنیستانە دەڵێم: ئەگەر ناسیۆنالیستی بوون و نەتەوەیی بوون جارێک شەرمەزاری بێت بۆ مرۆڤایەتی،
ئەوە کۆمۆنیست بوون و چەپبوونێکی لەو چەشنەی ئێوە، هەزار جار شەرمەزارییە.
"ئاخر سەیره، لەناو میلەتێکدا کە نیشتمانەکەی دابەش و داگیرکراوە و نەتەوەکەی مافی خوێندنی بەزمانی خۆی نییە، بڵێیت ناسیۆنالیزم شەرمەزارییە"(٣٠٤).
منیش پێم خۆشە بەیانی لەخەو هەستم، ببینم سنوورەکانی خاک، نەتەوە، مەزهەب، ئایین و ئیتن و هەموو شتێک کاڵبووبێتەوە و مرۆڤێکی یۆنیڤێرساڵی و جیهانێکی خەیاڵی و دنیایەکی ئایدیاڵی دروست بووبێتن و تەنها مرۆڤ بوون بووبێت بە پێوەر. وەلێ ئەوە جگە لە خەیاڵێکی خۆش، چیتر نییە. مەلا بەختیار وتەنی" مارکسیەکان مەگەر ئەشکەوتی خەڵوەتی تیۆرییان بکەنە کۆمەڵی کۆمۆنستی!(١٨٠) و هەموو سنوور و جیاوازیەکی چینایەتی لە خەیاڵدانی خۆیاندا بسڕنەوە و کۆمەڵێکی تەواو مرۆڤ دۆستانە و کۆمۆنیست و بێ چین دروستکەن.
بۆیە بەو جۆرە چەپە دەڵێم: دواجار ئایدیۆلۆژیاو پەیام و ئەجێندای هەردووک لاتان(چەپی دۆگمایی و ئیسلامی سیاسی)
ئیشکردنە لەسەر خەفەکردنی هەستی ناسیۆنالیستی و کوشتنی ڕۆحی نەتەوەیی لەنێوان بەرداشی دوو ئومەتدا، لەنێوان ئومەمی بوونی کۆمۆنیستەکان و ئوممەی ئیسلامی، لەژێر پەردە و لافی مرۆڤ دۆستی و برایەتی ئایینیدا.!
ئیسلامگەراکان و بەشێک لە ئاییندارە دڵساف و فێڵ لێ کراوە سادەلەوح و، کۆمۆنیستە دۆگمایی و تەقلیدیەکان گەرەکیانە ڕوحی نەتەوەیی و هەستی ناسیۆنالیستی لە دەروون و ناخی تاکی کورت خەفەبکەن و بیگۆڕن بە ڕوحی مرۆڤ گەرێتی و دینی.
ئەمیان لەژێرپەردە و ناوی برایەتی ئیمانی و دینی، فەڵەستینیەک و ئەفغانییەک و ئیخوانیەک و وەهابیەک و شیشانیەکت خۆش بوێ.
مەیمونەکی برایەکی ئیخوانی- وەهابی. برای دینیمان، لە مۆزەمبیق مۆزی لێ ببڕێت، دەبێ تۆ لێرە فیغان و شیوەن و ڕۆ ڕۆی بۆ بکەیت.
کەچی لەولاوە برای نەتەوەییت و شنگال و (ئێزدییەکان) و کەرکوك و کۆبانی و عەفرین و ناوچەی سوری ئامەدو گەڤەرو نسێبین و جزیرابۆتان و گرێ سپی و سەرێکانی...شەڵاڵی خوێن بن و ئەتک و داگیربکرێن، نقەت لێوە نەیەت و هەستت نەجوڵێت و ویژدانت ئازار نەچێژێت!
لەسەر سەید قوتبی ئیخوانیزمی باوکی بیری توندڕۆیی مونەزیری تیرۆر، نامیلکە و کتێب بنووسیت و باسی مەزلومیەت و لەپەت هەڵواسینی ئەو توندڕۆیە بۆ تاکی کورد بکەیت و پێیانی بناسێنیت، کەچی لەولاوە بە دێڕێکیش لا لە چەوساوەیی و لە سێدارەدانی شێخ ڕەزای دێرسمی و قازی موحەمەد نەکەیتەوە.
کاتێک منی نەتەوەیی و نەتەوە پەروەر باسی برایەتی نەتەوەیی بکەم، هەموان: کاکە تۆ ڕەگەز پەرستی و برای دینی و ئینسانی لەپێش برای نەتەوەییەوەیە!
لاف و گەزاف لێدانی ئینسانی بوون و ئیسلامی بوون
وەک سۆرانی سێوکانی وتەنی:"
لەڕاستیدا ئەو گەمەیە تەنیا بۆ بێدەنگکردنی کوردەو هیچیتر
دەنا ئەوان خۆیان میز دەکەن بەسەر لافیتەی ئینسانی و دینیدا
لەئاستی مەسڵەحەتی نەتەوەیی خۆیاندا
کوردیش هەمیشە تۆپەڵێکی بۆگەن و گێلی تێدایە، کە بەو قسە خەیاڵی و قۆڕانە بخەڵەتێن!"
بۆیە وەکو ئاماژەم پێدا
گەر چەپبوون بە مانای یەکسانی و عەدالەتی کۆمەڵایەتی خەباتی پڕۆلیتاریابێت بۆ نەهێشتی جیاوازی چینایەتی و چەوسانەوە، ئەوا پێم وابێت هەموو مرۆڤێک بە سروشت چەپە، گەر چەپبوونیش یەکسانی کردنی بیری ناسیۆنالیستی و خەباتی ناسیۆنالیستی و خەونی سەربەخۆیی بێت بە کۆنەپەرستی و گەمەی دەستی ئیمپریالیزم، ئەوە من ئەو جۆرە چەپە سەرلەبەری ڕەتدەکەمەوە.
ئاخر وەکومەلا بەختیار دەڵێت هەرکاتێک"بەرهەم هێنان و ئەندێشەی سیاسی چینێك لەبەردەم هێزی بەرهەمهێنانی گەشەکردووی کۆمەڵ، بوبنە کۆسپ، هەنگینێ مافی پڕ بەپێستێتی بەو چینە دەسەڵاتدارە بگوترێ کۆنەپەرست..نازانم ئەو هاوڕێیانە بۆ کە دێتە سەر حوکمی تیوری خۆیان لە خەمی کورد دووردەکەونەوە، بەڵام کە حوکمی بەعس دێننە بیری خۆیان، بەهەموو نرخێك ڕزگاربوون لە بەعس دەسەلمێنن؟
ڕزگاربوونی گەلێکی ژێردەستەی وەکو کورد، نەک کارێکی کۆنە پەرستانە نییە((گەر بۆرژواش بیکا) بەڵکو کارێکی پێشکەوتنخوازانەیە، کارێکە تەنانەت دیموکراسی سیاسیانەیە.. چونکە داگیرکەرەمان فاشیستە، رزگاربونیش لە فاشیست هەرگیز کۆنەپەرستانە نییە، بگرە قسە کردن لەمانەوە، لەناو عێراقدا، بەم حوکمەی ئێستای.... بەڕاستی دژی دیموکراسیە، گەر بە جۆرەها تێزی سۆسیالیستیش پاساوی بۆ بهێنیتەوە."(٢١٩-٢٢٠-٢٢١-).
جا کە دەوڵەتی کوردی کۆنەپەرستی بێت و کرێکار، جیهان هەموو ماڵی ئەو بێت و بڵێیت کرێکاران نیشتمانیان نییە و ناشێت کرێکار هەرگیز، لە جوگرافیایەکی دیاریکراودا خۆی قەتیس بکات و بە سنووری دەوڵەتێکەوە خۆی ببەستێتەوە و بە بیر ناسیۆنالیستی گۆشبکرێت، گەرنا کۆنەپەرستیە و دەوڵەتی نەتەوەیی پێچەوانەی فەلسەفەی چەپی دۆگمایی و ڕۆمانسی بیر و باوەڕە و کارێکی کۆنەپەرستیە. کرێکار لە دیدی ئەوم جۆرە چەپە، دەبێت به هەستێکی ئینتەرناسیۆلیزمی پرۆلیتاریاییەوە، تەڵقین بدرێت و یەکگرتووبکرێت. تاوەکو لە هەویەی ئینسانی بوونی نەیەتە خوارەوە.
خۆ عێراقی بوونیش و مانەوە لەناو چوارچێوەی عێراقیشدا، دیسان هەر کۆنەپەرستی و پێچەوانەی چەپبوونەکەی ئێوەیە، ئاخر ئەویش خۆ بەستنەوەیە بە عێراقێکی مەزهەبی دروستکراو لەسەر دەستی هێزێکی ئیمپریالیستی وەکو بەڕیتانیای عوزەماو لەسەر حیسابی خوێن و ئێسقان و جوگرافیاو خاک و هەموو شتێکی کورد و بە بیرێکی ناسیۆنالیستانەی دەمارگیرانە و شۆڤێنیانە و دژە ئینسانیانەو ئەنتی چەپانە و ئینتەرناسیۆنالیستیانەی ئێوە.
سەیرە!
"..کوردستان بە ژێڕدەستە بمێنێتەوە؛ کەچی لای هاوڕێیانی سەرنجی کرێکار پێشکەوتنە، بەڵام لەژێردەستەیەك (کە عێراقە) رزگاربێ، کۆنەپەرستیە.
ئەو جۆرە چەپە دۆگمایی و بیرو باوەڕ تۆباویەی هێشتا لە زیندانی ئایدیۆلۆژیا و گۆشەگیری فیکری و شەوارەی تیۆریدا دەخوڵێتەوە و خەون بە دەوڵەتی دیکتاتۆریەتی پڕۆلیتاریاوە دەبینێت و پێی وایە ڕۆژێک دێت، هەموو جیهان یەک دەگرێت و کرێکاران حوکم دەکەن و کۆمۆنەدەبێتە ئەقیدە و بیر و باوەڕی هەموو جیهان.
ئەو جۆرە چەپەی مەلا بەختیار وتەنی"هێشتا لەناو بازنەیەکی داخرا و تیۆریدا دەخوڵێنەوە"(٢٦). و لە تێڕوانینی ئەو جۆرە چەپەدا، زۆر بەڕەهایی و نازانستیانە و نا واقیعیانە"ناسیۆنالیزم وەك بەشێک لە ئایدۆلۆژیای بۆرژوا- ئیمپریالیستی لە پێناو پارچەپارچەکردنی ڕیزەکانی کرێکاران و بەگژیەکداکردنەویەیان..تاد!"(٢٠١) سەیردەکرێت و "هەر لەبەر ئەوەی باسی کوردو رزگاری کورد دەکەین. بەکۆنە پەرست و دواکەوتوو پێناسەمان دەکەن."(٢٠٨).ئەو چەپەی"ناسیۆنالیزم چەوساوەبێ یان چەوسێنەر، فاشی بێ یان تێکۆشەر، بکوژێ و بکوژرێ، بەیەک چاو سەیر دەکا"(١٦٧-١٦٨).
سەبارەت بەو جۆرە چەپە، م.جەعفەر(فازڵ کەریم)
لە پێشەکی کتێبەکەی مەلابەختیار جوانی وتووە "ئەوان، داکۆکی لە کلتوور و بەرژەوەندی نەتەوەی سەردەستە دەکەن، ئەوان، گەلەکەی خۆیان بەچاوی گەلی کوردستانەوە نابینن، بەڵکو له گۆشە نیگای نەتەوەی سەردەستەوە، بە ئەوپەڕی گیانی لەخۆبایبوون و لووتبەرزی و شۆفینیزم و شانازییەوە بەفەرهەنگی نەتەوەی سەردەستە، لەچاوی بۆرجوازی عەرەب و فارس و تورکەوە سەیری کێشەی گەلی کوردیان کردووە و کێشەی کوردستانیان بینیوە."
هەر بەڕاستی ئەو جۆره چەپه، شایەنی بەزەیی پیاهاتنەوەیه.
ئەو جۆره چەپەی مەلا بەختیار وتەنی هێشتا"بە چەمکی چینایەتی و کۆنینە و پەتی.. لەشتەکان دەڕوانێت و وڵامی پرسیارەکان دەداتەوە.. و سەرنجی کرێکاری لەگەوهەری سەردەمەکە هەڵنەهێناوە، بەڵکو لەسەرچاوەی کلاسیزمی مارکسیزمەوە دەڕوانێتە ئێستای جیهان"(٢٠٣).
ماوەتەوەبڵێم:
دیموکراسی و چەپ
گلان و راسان.
کتێبێکی قەبارە مەزنی (٤٢٢) لاپەڕەیی بەڕێز مەلا بەختیارە و کۆمەڵێک لێکۆلینەوە لەخۆدەگرێت، کە لەسەردەمی جیاواز نووسیونی و لە میانیدا لەسەر زۆر تەوەری جیاجیا و زۆر بابەتی پەیوەست و گرێرداو بە ڕەوتی چەپ و سیستەمی ئیدەلۆژی، هێڵی سیاسی و کار و ستراتیژیەت و مێژوو و جیهانبینی و شکست ..تاد. چەپەکان بە درێژی دواوە.
لەو وتارە کورتەدا من ناتوانم بێم و قسە لەسەر دێڕ بەدێڕ و خاڵ بەخاڵی کتێبەکە و هەموو شتێکی چەپبوون بکەم، بەڵکو ئەوەی من لێره لێی دوام بە کورتی، چەپ و ناسیونالیست بوونەکەبوو.
تەنها هێندە دەڵێم، کە بەڕێزمەلابەختیار لەمێژە لەبارەی ئەرکەکانی چەپ، جگە لەو کتێبە و لەکتێب و شوێنیتریش دیدە نیگای خۆی خستوەتە ڕوو و گووتویەتی"نابێت چارەسەرکردنی کێشەی نەتەوایەتی و مەسەلە دیموکراسیەکان لەسۆسیالیزم دابڕین و هەربۆیە کارێکی رەوایە نەك پشتگری خەباتی رزگاری میللەتەکەمان، بەڵکو بەشداریش لە خەباتەکەیدا هەتا دواڕۆژی سەرکەوتن بکەین"(١٩٢).
: ئێمە
ئەرکەکانی چەپ بەوەدەبینین کە میلەتەکەمان رزگار بکەین و هەموو ئامانجەکانی دیموکراسی بەدیبهێنین. ئەمەباشترین ئەرکی چەپە.
نەک دژایەتی کردنی خەونی نەتەوەکەت و رزگارکردنی گەلەکەت و دیموکراسیەت، وەکو ئەو جۆرە چەپ و کۆمۆنیستە دۆگمایی و تەقلیدیانەی لە قسەو هەڵوێست و ئەدەبیاتی خۆیان دژایەتی دەکەن.
هەر لەو سۆنگەیەشەوە، ئەو هەرگیز ئەرکی چەپ لە دامەزراندنی دەوڵەتێکی یۆتۆپی وەک دیکتاتۆریەتی پرۆلیتاریا کورت ناکاتەوە و کێشەناسیۆنالیستی و مافەنەتەوەییەکانی خۆی لە بۆتەی ئومەمی بوونێکی کۆمونیستانەدا، ناتوێنێتەوەو ڕزگاربوونی نەتەوەو نیشتمانەکەی ناکات بە قوربانی خەیاڵێکی یۆتۆپی دیکتاتۆری کۆمۆنیستی نادیموکراتی و ناحەتمی و نا لۆژیکی. بەڵکوو چەب بوون لای مەلا بەختیار بەدیهێنانی ئامانجەکانی دیموکراسی و مافی چارەنووس و سەربەخۆیی کورد و ڕزگارکردنی کوردستانە لەژێر چنگی داگیرکەرانی خاک و شەڕەفمان و سەبارەت بەمەش لەمێژە گووتوویەتی:
با ئەرکی چینایەتیمان، ئەرکی دیموکراسیمان، مەسەلە نەتەوایەتییەکانمان بەهەڵدێرانەبەین.
مەلا بەختیار چەپبوون و نەتەوەیی بوونی ئاوێتەکردووەو لەو ئاوێتەبوونەشەوە مرۆڤ بوون دەبینێت.
ئەو چەپبوون بە نانەتەوەیی بوون و ئەنتی نەتەوەیی بوون نازانێت، ئەو چەپێکی لیبڕاڵ دیموکرات و نەتەوەییە و دەمێکە گووتوویەتی"پڕ بەدڵ هیوادارم کە لەم کۆڕه-کوڕی ساڵی١٩٩١ی هۆڵی ڕۆشنبیری سلێمانی- بچینە دەرەوە.. کۆماری کوردستان دامەزرابێ.. کە بچمە دەرەوە پێم خۆشە ئاڵای ڕزگاری و دیموکراتی کۆماری کوردستان ببینم و ئێمە شاد بین و هەتا هەتایە ڕزگاربین لەو نەگبەتییەی تێی کەوتووین..مافی دامەزراندنی دەوڵەت و کۆماری کوردستانی سەربەخۆو مافی چارەنووسین، مافی خەڵکی کوردستان خۆیەتی".