خوێندنەوە بۆ ئەم دۆخە بکەن، ئەگەرنا دەکەوینە نێو بۆسەیەکی سیاسی نێودەوڵەتی
مەلا بەختیار بۆ سەرکردایەتیی سیاسیی کوردستان:
خوێندنەوە بۆ ئەم دۆخە بکەن، ئەگەرنا دەکەوینە نێو بۆسەیەکی سیاسی نێودەوڵەتی
ئەمڕۆ 19/6/2022 مەلا بەختیار سەرپەرشتیاری گشتی تۆڕی ناوەندی رۆشنگەری چاودێر، لەگەڵ ئەنجومەنی تۆڕی ناوەندی رۆشنگەریی چاودێر، کۆبۆیەوە و تێیدا هەڵسەنگاندن بۆ کار و بەرهەمەکانی تۆڕەکە کراو پلان و ستراتیژی نوێش تاوتوێ کران.
سەرەتا سامی هادی، لێپرسراوی تۆڕی ناوەندی رۆشنگەریی چاودێر، بەرنامەی کۆبونەوەکەی خستەڕوو، پاشان باسی لەوە کرد کە دەبێت لە روانگەی بیست و پێنجەمین فێستیڤاڵی گەلاوێژەوە، هەڵسەناگاندن بۆ کارەکان بکرێت و کەموکوڕی و رەخنە و سەرنجەکان، لێکبدرێنەوە، بۆ ئەوەی چارەسەر بکرێن.
دواتر مەلا بەختیار وتەیەکی پێشکەشی کۆبونەوکە کرد و تێیدا دۆخی سیاسی و روناکبیری کوردستانی و ناوچەیی هەڵسەنگاندو ئەگەر و پێشهاتەکانی خستەڕوو.
مەلا بەختیار لە وتەکەیدا، ئاماژەی بەوەکرد لە ئێستادا لە هەرێمی کوردستان دۆخی سیاسی و دۆخی روناکبیریی، تێکەڵ بوون، ئێستا هەموو ئەوانەی لە بواری روناکبیریدان، ئەوەندەی قسە لەسەر سیاسەت دەکەن کەمتر باسی روناکبیری دەکەن، هۆکارەکەشی ئەو دۆخەیە کە لەڕوی بابەتییەوە هاتۆتە ئاراوە، هەموان هەست بە ئازار دەکەن، هەموان ترسیان لە لەناوچونی مێژویان و لە لەناوچونی دەستکەوتەکانیان، هەیە و ئەو دۆخە بۆتە مایەی دروستبونی پرسیار لەسەر ئەو ئەزمونەی هەمانە. ئەمە وایکردوە ئەو رۆشنبیرانەی جاران زۆریان لا گرنگە بوو بڵێن ئێمە رۆشنبیرین دور لە سیاسەت کار دەکەین، بەڵام ئیستا کەمتر لە رۆشنبیرە سیاسیەکان قسە لەسەر سیاسەت ناکەن.
لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا مەلا بەختیار، وتی: ئێستا لە سەردەمێکدا سیاسەت دەکەین، کە هەموو ئەگەرێک لەبەردەماندایە، لەوپەڕی خراپ تا ئەوپەڕی باش. پێموایە، بە حوکمی قەیرانی ئابوری، سیاسی، هاتنی کۆرۆنا و هەڵگیرساندنی جەنگی ئۆکراینا، ئێستا دەوڵەتە گەورەکانی جیهان، عەوداڵی رێککەوتنن، عەوداڵی قوڵکردنی کێشەکان و بەرپاکردنی جەنگی جیهانی نین، وەکو هەندێک کەس وا دەڵێن. بۆیە من پێشبینی هەڵگیرسانی جەنگی جیهانی سێیەم ناکەم، بەڵام لە ئێستادا جەنگی لۆکاڵی وەک ئەوەی ئۆکراینا لەبری جەنگی جیهانیە. چونکە ئێستا کە جەنگێکی لۆکاڵی لە وڵاتێکی هەستیاری وەک ئۆکراینا، سوریا و یان ئێران روبدات، هەموو وڵاتانی جیهان تێیدا دەبن، ئەمەش یەکێکە لە تایبەتمەندیەکانی دونیای گڵۆباڵ.
جەنگی ئوکراینا و روسیا، تەوەرێکی دیکەی وتەکانی مەلا بەختیار بوو، لەوبارەیەوە ئاماژەی بەوەکرد: جەنگی روسیا و ئۆکراینا هەر دەبێت رابوەستێت، چونکە نە روسیا دەتوانێت یەکێتی ئەوروپا هەڵوەشێنێتەوە، نە ئەوروپاش دەتوانێت روسیا تێکبشکێنێت، سەرئەنجام دەروازیەک یان پاساوێک دەدۆزنەوە ئەگەر کاتیش بێت بۆ رێککەوتن و تێیئەپەڕێنن. بۆیە پێموایە ئەگەر رێکەوتن بکەن بۆ کۆتایی هاتنی جەنگی ئۆکراینا، تەنیا رێککەوتن نابێت لەسەر کۆتایی هاتنی ئەو جەنگە، بەڵکو رێککەوتن دەبێت لەسەر کۆی سیاسەتی دونیا، چونکە لە دوای جەنگی ساردەوە هیچ رێککەوتنێک لە نێوان زلهێزەکان بۆ چۆنێتی دابەشکردنی بەرژەوەندیەکان نیە. بۆیە سەرئەنجام ئەو وڵاتە زلهێزانە، تەواوی دۆخەکە دیراسە دەکەن، بە سەدان پسپۆڕ لێکۆڵێنەوە و توێژینەوە لەسەر بارودۆخ و بەرژەوەندیەکانیان دەکەن، دواتر لەسەر بنەمای ئەو توێژینەوانە بڕیار لەسەر بابەتەکان دەدەن، خۆ وەک لای خۆمان نین کە هەر سیاسەتمەدارە و بە ئارەزوی خۆی بێ دیراسە قسە بکات.
راشیگەیاند: ئەگەر وڵاتە زلهێزەکان لە دوای جەنگی ئۆکراینا، بتوانن کێشەکان لەگەڵ ئێراندا لە ڤیەنا چارەسەر بکەن، ئەوا رێککەوتنی نێودەڵەتی نوێ دێتە ئاراوە، بەجۆرێک کە هەموو رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و دونیا لەو رێککەوتنەدا جێ دەکەنەوە، چونکە لە ئێساتدا بەهۆی ئەوەی وڵاتان هەمویان لە لێواری جەنگدان، ئەمەش بەرژەوەندیەکانی خستونەتە مەترسیەوە، بۆیە دەبێت چارەسەری کێشەکانیان بکەن. لەم روانگەیەشەوە ئەگەر چارەسەرەکە بەو جۆرە بێت کە باسم کرد، پێموایە لە بەرژەوەندی دیموکراسی نابێت، لە بەرژەوەندی گەلانی ئازادیخوازیش نابێت، چونکە ئەوان ئامادە نابن بەرژەوەنیەکانی خۆیان لەپیناو بزوتنەوەیەکی دیموکراسی بچوک لەم وڵات یان لەو وڵات یان لەبەر خاتری ئەم گەلانە، بخەنە بەردەم گرەوێکی نەزانراوەوە. گەلێکی وەکو کورد لای ئەوان تاقیکراوەتەوە، ئەوەتا (٣٠) ساڵە بە کورد دەڵێن رێکبکەوە، رێکناکەوێت، سی ساڵە بە کوردی رۆژئاوا دەڵێن رێکبکەوە رێکناکەوێت، (٣٠) ساڵە بە پەکەکە دەڵێن واز لە هەندێ کردەوە بێنە، واز ناهێنێت، ئەوە رۆژهەڵاتی کوردستانیش هەمویان ناکۆکن.
هەر پەیوەست بە هاوکێشە نێودەڵەتیەکان و بەرژەوەندی دەوڵەتەکان، مەلا بەختیار باسی لەوە کرد، لەدوای ساڵی 1976 و هەڵگیرسانی شۆڕشی نوێ، لە دەرگای هەموو وڵاتە زلهێزەکانمان دەدا، بەڵام ئەوان ئامادە نەبون وەڵاممان بدەنەوە، لەژێرەوە هەندێ قسەو باسیان لەسەر مافی مرۆڤ و ئەم شتانە پێ دەوتین، بەڵام سیاسەتی خۆیان لەپێناو شۆڕشی ئێمە نەدەگۆڕی. هەر بۆیە لە ساڵی 1976وە هەتا کۆنگرەی لەندەن ساڵی 2002 کە خۆم تێیدا بەشدار بوم، فیدڕاڵ تەبەنی نەکرا و ئۆپۆزسیۆنی عێراقی تەبەنی نەکرا. هەتا ساڵی 1991 کە راپەڕین کرا و هەڵبژاردن ئەنجام درا، یەک دەوڵەتی گەورە ئامادە نەبوە بە ئاشکرا مەرحەبایمان بکات، بۆیە ئەگەر هەندێك هێزی بەشەکانی کوردستان و پێیانوابێت بە بونی ئەمریکا سیاسەتی نێودەوڵەتی هەموو بۆ ئەوان دەگۆڕێت، ئەوە تێنەگەیشتنە لە هاوکێشە سیاسیەکانی دونیا، ئەمە بۆ هەرێمی کوردستانیش راستە. بۆیە جارێکی دیکە دەیڵێمەوە ئەگەر جەنگی ئۆکراینا بوەستێت و رێککەوتنی جیهانی بێتە ئاراوەو ئێرانیشی تێدا بێت، ئەوە لە بەرژەوەندی دیمۆکراسی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و گەلانی وەکو کورد نابێت بە فەلەستینیشەوە. لەبەرئەوە ئەگەر سەرکردایەتی سیاسی کوردستان ئەمە دەخوێننەوە کە چەندین جار باسی مەترسیەکانی سەر باشورم کردوە، ئەگەر نا کاتێک دەزانیت دەکەوینە ناو بۆسەیەکی سیاسی نێودەوڵەتی.
دوای کۆتایهاتنی وتە سیاسیەکانی، مەلا بەختیار تیشکی خستە سەر کارەکانی تۆڕی ناوەندی رۆشنگەریی چاودێر و فێستیڤاڵی گەلاوێژ. لەوبارەیەشەوە رەخنە، سەرنج و پێشنیازەکانی خۆی خستەڕوو، بۆ ئەوەی چالاکی و کۆڕ و فێستڤاڵەکانی داهاتوو بە کوالێتی باشتر بچێتە نێو دونیای فکرو روناکبیری، هەروەک دوای گفتوگۆیەکی چڕوپر لەگەڵ بەرپرسانی بنکەی روناکبیریی گەلاویژ، پلاتفۆڕمی دابڕان، فێمێنیزمی رۆشنگەری، ناوەندی هونەری دڵخواز، لەگەڵ سایتەکانی سەر بە ناوەندی چاودێر، پلان و ستراتیژی داهاتوو تاوتوێ کران و بڕیار درا هەموو یەکەکەکان بەرەو نوێبونەوە هەنگاو بنێن.