دۆخی لێکچوی ناهاوتا...
دۆخی لێکچوی ناهاوتا...
(خوێندنەوەیەک بۆ دەرەنجامەکانی کۆنگرەی چوارەمی یەکێتی، بەچاویلکەی کۆنفرانسی سێیەمی کۆمەڵە)
"مێژوو دووجار خۆی دووبارەدەکاتەوە، جارێ وەک تراژیدیا و جارێکیش کۆمیدیا.
کارڵ مارکس، لە ڕەخنەی لە تێزەکەی هێگل"
بەگشتی لە قۆناغی خەباتی شاخی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان، کۆمەڵێک خاڵی چارەنوس سازهەن کە جێ پەنجەیان لەهەناویی نەک داهاتووی یەکێتی وەک ئۆرگانێکی سیاسی/کۆمەڵەیاتی جێهێشتووە، بەڵکو ئاڕاستەی شێوازی ژیانی میللەتێک و بگرە کارەساتەکانیشی گۆڕیوە.
موفاوەزاتی یەکێتی/ حکومەتی بەعس یەکێکە لەم بابەتانە، کە بەڕونی سەرگرتن و سەرنەگرتنی ئەم موفاوەزاتە دەبێتە پاشکۆیی کارەساتەگەورەکانی مێژوی نوێی ئێمە(ئەنفال و کیمیاباران).
بەڵام زۆروردەکاری دیکەش هەن کە کاریگەری یەکجار زۆریان لەسەر ژیانی ئێستایی ئێمەجێهێشتووە و ئێمە بەگرنگیەوەلێیان ناڕوانین.
کۆنفرانسی سێیەمی کۆمەڵەی ڕەنجدەرانی کوردستان، یەکێکە لەوو ڕوداوە چارەنوس سازانەی کەلێکەوتەکانی لە ساتی ئەنجامدانیەوە لەساڵی 1984لەمێرگەپان، تا وەفاتی هەردوو ڕەوانشاد (مام جەلال و کاک نەوشیروان) بەڕونی بەردەوام دەبێت و تاکۆنگرەی چوارەمی یەکێتیش پریشکی دەڕوات.
لەلاپەڕەکانی مێژوو نوسانی شۆڕشدا چەندین پەڕەی جیا جیالەسەر ئەم کۆنفرانسەدەبینین، بەڵام بێلایەنترینیان و ڕونترینیان ئەو لاپەڕانەن کە(پشکۆ نەجمەدین)لە بەرگی دووەمی کتێبەکەی (ئەزمون و یاد)دا نوسیویەتی:
سەرەتا بە وتەکانی مام جەلال لەکۆنفرانسدادەست پێدەکات، ئەوو ململانێیەمان بۆ دەردەکەوێت کە لەلای هەندێک لەکادرانی کۆمەڵە و مام جەلال هەبووە، کە بۆ مام جەلال بەناوی کۆمەڵەوە قسەدەکات.! ئەو ئەو مافەی نیە و لەدەرەوەی کۆمەڵەیە. بەڵام ڕونە مام جەلال خۆی وەک یەکێک لەدامەزرێنەرانی کۆمەڵە نیشان دەدات و مافی قسەکردنیش بەخۆی لەم سۆنگەیەوە دەدات.
لەکتێبەکەدا هاتووە :
( مام جەلال لەهەڵسەنگاندنی هێزی پێشمەرگەی یەکێتیدا بێهیوایی خۆی لەوو هێزە خستەڕوو، بەشڕەخۆرە و تاڵانچی ناودێری کردن. ئەوو نمونەی شەڕی بێتوانەی هێنایەوە و هەموو لێپرسراوەکانی بەدز لەقەڵەمدان. ئەوو بەشێعرە ناودارەکەی شاعیری عەرەب "موزەفەر نەواب" ئاماژەی بەوو لێپرسراوانەکرد و وتی (هیچ کامێکتان لێ نابوورم...) ئەمە لەشکری هۆلاکۆیە نەک لەشکری ڕزگاری کوردستان.! من، بەچاوانی خۆم "سەلاجە و موجەمیدە"م بەکۆڵی مەسئولەوە بینیوە، من ئەم لەشکرەم هەیە، بۆیە ناچارم درێژە بەموفاوەزات بدەم.!)
هەڵبەتە ڕونە مەبەستی مام جەلال لە موفاوەزاتەکەی یەکێتی و حکومەتی بەعسە، کە نەوشێروان موستەفا لە کتێبی خولانەوە لەناو بازنەدا، بەوردی ئاماژەی بەئەوو موفاوەزاتەکردووە.
لەناوەڕۆکی کتێبەکەدا لەسەر نامیلکەی ((هەڵوێست)) گفتوگۆیەکی توند لەناوکۆنفرانسدا باس دەکرێت، ئەم نامیلکەیە، لێکۆڵینەوەیەکی ڕەخنەگرانەی فیکری سیاسیە، کە بەقەڵەمی "مەلا بەختیار" و لەمەڕ سیاسەت و بەرنامەی کۆمەڵە "بەناوێکی خوازراو" نوسراوەتەوە و پێش کۆنفرانس بەنێهنی بەسەر کادر و هێزی پێشمەرگەدا بڵاوکراوەتەوە.
ئەبێت ئەوەمان لەبەرچاوو بێت تا ئەوو کۆنفرانسە، سێ دەستە"تەکەتول" لەوو کاتەی کۆمەڵەدا بەڕونی دیار بوون کە ئەوانیش (کۆمیتەی هەرێمەکان"خەتی شەهید ئارام"، گروپی زیندان و سەرکردایەتی"نەوشیروان")
ئەم دووانەی کۆتاییان بڕیاردەدەن کە لەکۆنفرانسدا بابەتی ئەم بڵاوکراوەیە یەکلایی بکەنەوە و بەتوندی هەڵوێستەی لەسەر بکەن.
لەکتێبەکەدا هاتووە:
(گروپی نەوشێروان و زیندان فەزای کۆنفرانسیان کردە دادگایی لێکۆڵینەوە و هەوڵدان بۆ ئاشکراکردنی نوسەری بڵاوکراوەکە و ئەوو کادرانەی کۆمەڵە کە بەرپرسیاربوون لەپەخشکردن و بڵاوکردنەوەی لەڕیزەکانی ڕێکخستندا.!
چەند کادرێک تۆمەتبار کران و لەشوێنی خۆیان دەرهێندران و لەسەر سەکۆی بەڕێوەبردنی کۆنفرانسدا و لەتەنیش یەکدیەوە وەک تاوانباران وەستێندران و بە پرسیار و لێکۆڵینەوە وەگیر و گاز هێندران.)
ئەوە و پێش ئەوو ڕوداوەش سەرەتایی سەرهەڵدان ڕەتکردنەوەی ئاشکرایی دۆخ و دەنگی ڕەخنە ئامێزدەبێت لە هەناوی کۆمەڵەدا، کەپاشتر دەبێتە هەوێنی کپکردنی دەنگی ناڕازی و ڕەخنە لەناو ڕێکخستنەکانی یەکێتیدا. بەمڕۆشی لەگەڵ بێت، کەلەمێژوویدا هەرگیز هێندەی ئەمڕۆی کادر و ئەندامی سەرکز و بەرژەوەندیخواز و بێدەنگی بەخۆیەوە نەدیووە.!
یەکێکی دیکە لەوو کێشانەی لەم کۆنفرانسەدا گرفتی گەورە دروست دەکات، کەیسی تیرۆرکردن(یان شەهیدکردن)ی کادری کۆمەڵە (وریای وەهاب)ە بەفەرمانی سکرتێری کۆمەڵە(نەوشێروان موستەفا)، ئەوەی لەم چەند پەڕەیە دەیخوێنینەوە لێهاتووی و کارامەیی کادر و سەرکردایەتی و ئەندامی کۆنفرانسی ئەوێ ڕۆژی (کۆمەڵە/یەکێتی)یە کە لێپرسینەوەی ڕاستەوخۆ لەسکرتێرەکەیان دەکەن لەسەر ڕوداوێک کە لەناو شۆڕشێکی خوێناویدا ڕویداوە، بەڵام مەخابن ئەمڕۆکە دەیان ڕوداوی لەم چەشنە و سەختتریش ڕوودەدەن و دەنگێ! ڕەنگێ! نابیستین!نابینین.!
لەکتێبەکەدا هاتووە:
(دکتۆر هەژار مارف و ئاواتی شێخ جەناب و چەندین کادری تر ڕەخنەیان ئاراستەی نەوشێروان موستەفاکرد و داوای ڕونکردنەوەی هۆکار و چۆنێتی ئیعدامکردنی "وریا"یان لێیکرد و بەشەهید وریا ناویان هێنا. ئەوان جەختیان لەوەکردەوە کە بۆ ڕێکخراوێکی (مارکسیست لینینیستی وەک کۆمەڵە) کاری نەکردە و تاوانێکی گەورەیە، بێ دادگایکردن و بەنهێنی کادرێکی خۆی ئیعدام بکات.!
نەوشیروان وەک سکرتێری کۆمەڵە و بەرپرسی یەکەم دەچێتە سەر سەکۆ و وەڵام دەداتەوە:
_ بەڵێ کوشتومانە! ئەوو شەهید نیە.بەڵکو خائینە! ئەوو نامە و نهێنی کۆمەڵە و شۆڕشی بەنەیاری ئێمەداوە. وریا ئەگەر زیندوو بێتەوە، جارێکی دیکەش ئیعدامی دەکەین.!)
بەگشتی یەکێک لە پڕ مشتومڕترین ڕوداوەکانی مێژووی یەکێتی، کەیسی تیرۆر(یان شەهید)کردنی وریایە. بەڵام ئەوەی ئەم کەیسە بەگشتی لەکۆیی کەیسەکانی پاش خۆی و ئەمڕۆشمان جیادەکاتەوە ئەوەیە، لەناو بنکەی ئەوسای کۆمەڵە و یەکێتی، لەکادرانەوە تا سەرکردایەتی، دەنگی ڕەخنەگرتن لەم بابەتەڕۆژگاری خۆی تاناو کتێبەکانی بیرەوەریان (برایم جەلال و مەلا بەختیار. لەسەر ئەم کەیسە دواون) دەرخەری ئەوەیە ئەوسا پانتایی ڕەخنە فراوانتر بووە و کادری یەکێتی ڕەخنەگر و خوێنەواربوون، بەڵام ئەمڕۆکە کەمترین ڕەخنە و سەرنج لەسەر ئەم بابەتانە دەبینین و بگرە تا ئاستی متبونیش کەسێک نابینیت بپرسێت(ئەمە بۆ ڕویدا، یان ئەمە بۆ ڕودەدات..) ..!
کارەکانی کۆنفرانسی سێیەمی کۆمەڵە بەجێیەک دەگات کە نەوشێروان مستەفا زلە لەکادرێکی کۆمەڵەدەدات، ئەوو زلەیەی نەوشیروان دەبێتە هۆکاری ئەوەی کارەکانی کۆنفرانس ڕابگیردرێت، بگرە دووکەرتبونی کۆنفرانسی لێدەکەوێتەوە(جەختی لێدەکەمەوە، تەنها لەسەر زلەیەک!!)
لەکتێبەکەدا هاتووە:
(مەلا بەختیار بەتوڕەی و حەماسەتەوە بەنەوشیروان دەڵێ:
تۆ مافی ئەوەت نیەزلە لەکادر بدەیت و لەکۆنفرانس وەدەری بنێیت!
حەمە تۆفیق(کادری دەرکەوتوی کۆمەڵە و زاوای نەوشیروان)لەگەڵ مەلا بەختیار لێیان دەبێتە هەرا و پەلاماری یەکدی دەدەن، دەستیان ناگاتە یەکتر و لێکجودا دەکرێنەوە.. لەم حاڵەتە ناجۆرەدا کۆنفرانس دەست پێدەکاتەوە.
مەلا بەختیار دەچێتە سەرسەکۆ و نەوشیروان لەبەشی دواوەی ساباتەکە دانیشتووە، من لەڕیزی بەردەم ڕیزەکەی نەوشیرواندام و بەنیگەرانیەوە گوێ لەمەلا بەختیار دەگرم.
مەلا: هەق نیە فەزای کۆنفرانسەکە بەم ئاڵۆزی و توندوتیژیەوە بەڕێوە بچێت.. هەڕەشەکردن و کادردەرکردن لەکۆنفرانس، لەکەس قبوڵناکەین.. چاوسورکردنەوە و تۆقاندن نامانترسێنێت.. ئێمە کەشۆڕشمان دەستپێکردەوە لەڕوی بەعسدا وەستاینەوە، بەعسمان لەپێڵاوەکانمان بەنزمتر دەبینی .. ئێستاش هەڕەشە و گوڕەشە نەلە"تۆ" و نەلەهیچ کەسێکیش قەبوڵ ناکەین.!
نەوشیروان لەجێگای خۆیەوە: تۆ تەکەتولت کردووە..!
مەلا بەختیار: هەرمن نا... تۆ و ئەم کاک فەریدونەش تەکەتولتانکردووە و تەکەتولتان هەیە.
نەوشیروان: هەقە ئەوانەی" هەڵوێست"یان بڵاوکردووەتەوە لەتەنیشت وێنەی ئەوو شەهیدانەوە هەڵبواسترێن.
شێخ دارای شێخ موحەمەد، ئەندامی کۆنفرانسە و لەتەنیشت منەوەیە: لۆقنتەخانەمان داناوە..!
مەلا بەختیار: بۆچی کۆنفرانس مەسەلەی ئیعدامکردنی شەهید شیهاب یەکلای ناکاتەوە، هەموو نهێنیەکان لای ئەم کاک "فەرەیدون"ەن.!
کاکە عەبە لە کادرانی زیندان دەیەوێت قسەبکات، مەلا بەختیار پێی دەبڕێت: تۆ دەمت دابخە.. تۆ لەزیندان ئیعتیرافتکردووە.!
مەلا بەختیار سەکۆکەی بەجێهێشت و لەساباتەکە وەدەرکەوت !
نەوشێروان موستەفا لەبەر خۆیەوەوتی: شەرتبێت ئەم دڕکە لەژێرپێت دەربهێنم.)
ئەگەر سەرنج بدەین، لەکۆنفرانسەکانی کۆمەڵەوە و بگرە لەسەرتای دامەزراندنی کۆمەڵە و پاشان ئەوو بۆشایەی لەسەرکردایەتی کۆمەڵە چێ دەبێت، بەزیندانکردنی سەرکردەکانی و وڵات جێهێشتنی (کاک نەوشیروان و مام جەلال)، کێشەکەسیەکان کرۆکی کێشەکانی ئەم ئۆرگانە سیاسیە بوون. بەڵام جیاوازیەکی گەورە لەنێوان کێشە کەسیەکانی نێوان (مەلا بەختیار و کاک نەوشیروان/ کۆمیتەی هەرێمەکان و سەرکردایەتی کۆمەڵە و گروپی زیندان) لەگەڵ ئەمانەی ئێستا.. بە کێشە کەسیەکەی نێوان هەردوو شاد ڕەوان(کاک و مام) و پاشان (هێرۆخان و کاک کۆسرەت) و پاشان (ماڵی مام جەلال و ناوەندی بڕیار) و پاشان ( د.بەرهەم و هێرۆخان) تا دەگات بەکێشەی(هاوسەرۆکەکان)، خاڵێکە کە زۆر گفتوگۆی جدی هەڵدەگرێت،ئەویش ئەوەیە لەکێشەکانی یەکەم و سەرەتایی ناو کۆمەڵە و کۆنفرانسی سێیەم و تا جیابوونەوەی"ئاڵای شۆڕش" بەبەت گەلی فکر و ئایدیا و دنیابینی و (کوردستان چێتی و عێراق چێتی) و مارکسیەت و لینینیەت و ماویەت و مامڵە لەگەڵ (بەعس، ئێران، پارتی) و فۆڕمی سیاسی و ئۆرگانی و چەمکانی سۆشیالیزم و شۆڕشی بەردەوام و بەرداشی (هێزی عەشایەر و سۆشیالیزم و رۆشنبیری) کرۆکی ململانێکان و تەنانەت لێکترازانەکانیشین..!
بەڵام لە کۆمپانیایی وشەوە تا هاوسەرۆکەکان، یەکدانە کێشەی ئایدۆلۆژی و فکری و جیاوازی چیە نایبینیت وکرۆکی تەواوی کێشەکان (دەسەڵات و کورسی سکرتێری گشتی)یە.!
ئەوەی گرنگە لە کۆنفرانسی سێیەم دا ئەوەیە، کە خاڵێک هەیە بۆ یەکلاکردنەوەی کێشەکان و ئارامکردنەوەی دۆخەکە و پاش وەستانی کۆنفرانسەکە و چەندین کێشەی دیکە، سەرەنجام کۆی کێشەکان دەگەیەندرێنە لای مام جەلال لە سورداش و وەک هەمیشە مام جەلال دەبێتەوە هەوێنی کۆکردنەوەی دژەکان و چارەسەر.
لەکتێبەکەدا هاتووە:
(ورد و درشتی دۆخەکە و کێشەکان بە مام جەلال دەگەشتنەوە و لە سورداشەوە، چاودێری کێشەکان و ئەگەرەکانی دەکرد. مام جەلال گەڕایەوە مێرگەپان لەگەڵ نەوشیروان و مەلا بەختیار و بەشێک لەسەرکردەکانی کۆمەڵە دەستیکردبە دانوستاندن و گفتوگۆ. دۆخەکە ترسناک بوو ئەگەری قوڵبونەوەی کێشەکان و دەرەنجامی ترسناکی هەبوو، بەتەنگەوە هاتنی مام جەلال بۆ پاراستنی یەکڕیزی یەکێتی و پەرۆشی زۆرێک لەکادرانی هەردوو ڕەوتە ناکۆکەکە بۆ گەشتن بەجۆرێک لەچارەسەر بۆ دەربازبوون لەوو تەنگژەیە، لێکگەیشتن و بەرچاوڕونیان سازکرد.)
ڕونە لە ئەمڕۆدا و لەداهاتوویەکی زۆر نزیکیشدا ئەوو مام جەلالە بونی نابێتەوە بۆ یەکلاکردنەوە و کۆکردنەوەی دژەکان.
(هەر ئەمکۆکردنەوەی دژانە باشترین و خراپترین خاڵی جەوهەری کارەکتەری مام جەلال بوو.)
ئەمڕۆ یەکێتی کێشەی هاوسەرۆکەکانی هەیە، کێشەی ئیدارەی هەیە، کێشەی سەرۆککۆماری هەیە، کێشەی کەمکردنی دەنگەکانی هەیە، کێشەی سەربازی هەیە، کێشەی بەبنەماڵەی بونی هەیە، کێشەی غیابی فکر و ئایدۆلۆژیایی هەیە، کێشەی پەروەردەی هەیە، کێشەی پچڕانی پەیوەندی نێوان هاوڵاتی و دەسەڵاتی هەیە، کێشەی دارای و کێشەی دەستێوەردانی دەرەکی هەیە، کێشەی نەمانی ئازادی هەیە.. لەهەمووی گرنگتر و ترسناکتر کێشەی (غیابی ئایدۆلۆژیا و وتاری هەیە) بەڵام نەکەسێک دەبینیت بڵێ بۆ؟ نەکەسێک دەبینی بڵێت نا..!
ئەمە لەکوێوە سەرچاوەیگرتووە؟ بۆ وای لێهات؟ ئەم دوو پرسیارە وەڵامەکانیان لەناو دۆخی ناسروشتی کۆنگرەی چوارەمی یەکێتی وەچنگ دەکەوێت.
کۆنگرەیەک کە لەسەر چوار پنتی دەسەڵات بەڕێوە چوو کە ئەوانیش:
پنتی/ دەسەڵاتی بنەماڵەکان و شارەکان.
پنتی/ دەسەڵاتی دارای.
پنتی/ دەسەڵاتی سەربازی.
پنتی/ دەسەڵاتی کۆنەکان.
کۆنگرەی چوار بەدروشمی (نوێ.. نوێ بونەوەی) بەسترابوو، کەمترین مشتومڕی سیاسی/ئایدۆلۆژی تێدا ئەنجام دەدرێت.
بەچەند دێڕێکی (بنەماکانی سۆشیاڵ دیموکرات و درێژە پێدانی ڕێبازی مام و فیدراڵی بۆعێراق و چارەی کێشەی مادەی 140 و هاوسەنگی هێز و"لامەرکەزیەت") لەژێر چاودێریەکی وردی دوو دەزگای (زانیاری و دژەتێرۆر)دا بەڕێوە دەچێت، و ئەوو (چوارپنت)ەی سەرەوە قایم دەبن و ئەوەی ون و نادیار دەبێت ئەوو دروشمانەی خوارەوەن..!
کۆنگرەی چوار تۆتالیتاریزمی شارەکان، کوتلەی کەرکوکیەکان و دەسەڵاتی کۆمپانیاکان قەیوان و نۆکان و دەسەڵاتی سەربازی "ئیستیخباراتی" هێنایە مێژوی یەکێتیەوە و لەهەمووی سەیرتر دەستەواژەی(هاوسەرۆک) بوو کە بۆ ڕێکنەکەوتنی یەکێک لەپنتەکانی کۆنگرە داتاشرا هاتە بوون.
ئەگەر سەرنجێک لەمەڕ تەقینەوەی کێشەکانی هاوسەرۆکەکان بدەین، هیچ لادانێکی لەوو چوار پنتەی سەرەوە تێدا نابینین و کێشەکانیان لەسەر هەمان ئەوو پنتانە تەقیەوە کە بوە پێدانی هەوێنی دەسەڵات پێیان.
بەڵام ئەگەر سەرنج لە لێکەوتەکانی کۆنفرانسی سێیەمی کۆمەڵە بدەین، کە بەمێژوی کۆن و نوێی ئێمەدا تا بزوتنەوەی گۆڕان و ڕێگری کردن لەسەرۆکی پەرلەمان درێژ دەبێتەوە. لەوێشەوەی لە لێکەوتەکانی کۆنگەری چواری یەکێتی بڕوانین دەزانین کە ئێمە هێشتا واین لە سەرەتایی لێکەوتەکانی ئەوو کۆنگەرەیەدا و هێشتا دەیان و بگرە سەدان کێشەی دیکە چاوەڕێمانن کە لەسەرنجامی ئەم (نوێ.. نوێ بونەوە)یەوە توشمان دێن.
دەشبێت ئەوەشمان لەیاد بێت ڕەهەندی گرفتەکانی کۆنفرانسی سێیەمی کۆمەڵە، تا کۆنگرەی تێکەڵبون"تواندنەوە"ی کۆمەڵە لەناو هەناوی ی.ن.ک دا، ڕەهەندێکی ئایدۆلۆژی / سیاسی وەردگرێت. کە هەتا وەفاتی نەوشێروان مستەفا بەکراوەی و بێ چارەسەر دەمێنێتەوە.
نە لیستی گۆڕان و نە حیزبی گۆڕان یش ئەو وەڵامە نەبوون کە کرۆکی کێشەکانی کۆنفرانسی سێیەمی کۆمەڵەی لەسەر چندرا.
ئەشبێت ئەوەمان لەبەرچاوبێت، کۆنفرانسی سێیەم، کۆتا کۆنفرانسی کۆمەڵەبوو وەدەرەنجامی کێشمەکێشەکانی پاش ئەوو کۆنفرانسە و جیا بونەوەی ئاڵای شۆڕش و فەشەلی موفاوەزات و ڕێکەوتن لەگەڵ ئێران و لەکۆتایدا کیمیا باران و شاڵاوی ئەنفال بوو، وە زۆر لەنوسەرانی مێژوی کۆمەڵە، ئەوو کۆنفرانسە بەدەرەنجامی ئەوو کۆتاییە غەمگینەی کۆمەڵە دەبینن.!
دەبێت تەماشا بکەین و بزانین کۆنگرەی چوار، هەمان چارەنوسی کۆنفرانسی سێ دێنێت...!
49Burhan M Faraj, Shallaw Reta and 47 others
26 comments
Like
Comment
Share