پۆلێنی "سەلەفی"، لەنێوان زاراوەسازیی سێکتۆلۆجیای ئیسلامی، و گوتارە سیاسیەکان
پۆلێنی
"سەلەفی"، لەنێوان زاراوەسازیی سێکتۆلۆجیای ئیسلامی، و گوتارە سیاسیەکان
شیکردنەوە و
پێداچوونەوەی ڕەخنەیی
سەروەر پێنجوێنی
پوختە:
ئەم توێژینەوەیە بە لایەنێک لە توێژینەوەکانی ڕێبازی سەلەفی و
تەوژمی سەلەفی بەشداری دەکات، ئەویش لایەنی تێرمینۆلۆجیا و زاراوەسازی و
وردکردنەوەی تێرمی "سەلەفی"ـە، و چاودێریی بەکارهێنان و بەکەڵک‌هێنان و
بەگەڕخستنی ئەم تێرمەیە لە گوتارە سیاسیەکان و سیاسی-مەزهەبیە دژەکاندا، و
ڕەخنەسازیە بۆ پێناسە لایەنگر و نابابەتیەکان بۆ سەلەفیەت کە پاشخان و بنچینە
"فیرقەیی" و مێژووییەکە بۆ ئەم ڕێباز و تەوژمە نادیدە دەگرێت، و یەکسانی
دەکات بە "شاڕێگەی ئیسلام"، و نیشانە و جیاکەرەوە مێژوویی و
ژینگەییەکانی کاڵ دەکاتەوە. توێژینەوەکە پاڵنەر و باکگراوندەکانی ئەم بەگەڕخستن و
پێناسە و پۆلێن‌کردنانە لە ناوەند و بەرە جیاوازەکاندا دەدۆزێتەوە، و ئەو سادەکاری
و ساختەکردنی هۆشیاریەی دەیسازێنن و ئەو هەڵە و بەهەڵەدابردن و شێواندنانەی کە
لێیانەوە بەرهەم دێن ڕوون دەکاتەوە، و لە ئەنجامدا توێژەر بانگەشە دەکات بۆ
وردەکاری و هۆشیاریی زانستی و "فیرقەناسی"ـانە بۆ تێرمی
"سەلەفی".
کلیلە وشەکان: دابەش‌بوونی ئایینی، "فیڕەق"، سێکتۆلۆجیا، سەلەفیەت،
ڕێبازی سەلەفی، تەوژمی سەلەفی، سەلەفیەتی جیهادی، سەلەفیەتی مەنهەجی، ئیسلامی
سیاسی، سەلەفیەتی سیاسی.
ئەنجام:
لە بەدواداچوون و شیکاریەکانی ئەم
توێژینەوەیەدا، چەند شێوەیەک لە بەگەڕخستن و بەکارهێنانی تێرم و پۆلێنی
"سەلەفی" بە پاڵنەر و مەبەستی جۆراوجۆر، دەرکەوتن، کە بە جۆرێک لە
هەڵەبێژی و بەهەڵەدابردن و شێواندن داڕێژراون و دەتوانن دەرکی شێواو و دوور لە
واقیع بۆ دیاردەکە بسازێنن:
ـ لە هۆشیاریی میللی و زاراوەی گشتیدا؛ زۆر جار ڕێبازی سەلەفیەت تەنها لە
یەکێک لە بزووتنەوەکانیدا کە وەههابیەتە کورت دەکرێتەوە. ئەم سەلەفیەتە وەههابیە
ئێستە لە چەند تەوژمێک پێك‌دێت، بەڵام بەزۆری بە تەوژمە مەنهەجیەکە دەوترێت
"سەلەفی". ئەم سەلەفیەتە مەنهەجیەکە لە چەند باڵێک پێك‌دێت، بەڵام تەنها
باڵە مەدخەلیەکەی وەکوو "سەلەفیەت" ئاماژەی بۆ دەکرێت. و بەو شێوەیە
سەلەفیەتی تەکفیریەکان و جیهادیەکان و ئیسلامی سیاسی پەردەی بەسەردا دەدرێت، تەنها
لەبەر ئەوەی باو نیە پێیان بوترێت "سەلەفی".
ـ لایەنە سەلەفیەکە بۆ خۆی دان بەوەدا نانێت سەلەفیەت فیرقەیەکە، و بەڵکوو
بە هەمان "مەنهەجی سەلەف" و بە بەرنامەی کار و فیکری پێغەمبەر و هاوەڵانی،
یان بنەمای گشتیی "گەڕانەوە بۆ دەقەکانی قورئان و حەدیث" پێناسەی دەکات،
یان تەنها وەکوو "بانگەوازی سەلەفی" ناوی دەبات، و ڕەگ‌وڕیشە و پێشینە و
بنچینە حەنبەلی و تەیمی و وەههابیەکەی و مێژووە فیرقەیی و سیاسیەکەی لە بیر
دەباتەوە.
ـ لە ڕاگەیاندنی ئێرانیدا "تەوژمی سەلەفی" زیاتر ئاماژەیە بۆ
گرووپە جیهادیەکان و تەوژمی سەلەفی-جیهادی و تەکفیری، بە ئامانجگەلێکی فیکری و
مەزهەبی و سیاسی.
ـ کاتێکیش لە ناوەندی ڕۆشنبیریی کوردیدا "سەلەفیەت" و
"تەوژمی سەلەفی" بۆ ئاماژە بۆ کۆی تەوژمە ئیسلامیە ڕەسەنخواز و
فەندەمێنتالیستەکە و سەلەفیەتە گشتیەکە بەکاردێت؛ ئەم گوتارە سەرکەوتوو نابێت لە
گەیاندنی پەیامەکەدا، چونکە لە زمانی ڕاگەیاندن و هۆشیاریی جەماوەردا
"سەلەفی" ئاماژەیە بۆ تەوژمی سەلەفی مەنهەجی و بەتایبەتی باڵە
مەدخەلیەکەی.
ـ جاری وایش هەیە دەرکی تەوژمی سەلەفی-جیهادی ئەوەندە سادەدەکرێتەوە کە
تەنها بە "سەلەفی" ئاماژەی بۆ دەکرێت، یان هەموو سەلەفیەت بە
سەلەفی-جیهادیی ناچالاک و "خەوتوو" دەزانرێت. و هۆشیاریی پێویست لە ئاست
جیاوازیە چارەنووسسازەکانی سەلەفیەتی جیهادی و سەلەفیەتی مەنهەجیدا نیە.
ـ لەژێر ناونیشانی "مەترسیی سەلەفیەت"ـدا گوتاری ئیسلامی سیاسی،
و هاوکار لەگەڵیدا چاودێری عەلمانییش، هەموو چاوێکیان لەسەر سەلەفیەتی مەنهەجیە، و
مەترسیی درێژخایەن و کاریگەری ئیسلامی سیاسی ـ کە جۆرە سەلەفیەتێکی سیاسی و
"حەڕەکی"ـە ـ لە بیر دەچێتەوە کە توانیویەتی کێشمەکێش و چالاکی و
کاراییەکەی بباتە ناو پەرلەمان و پرۆسە چارەنووسسازەکانی وەکوو نووسینەوەی
دەستوورەوە.
سەرچاوەکان:
الإسفراييني، أبو المظفر، التبصير في
الدين وتميز الفرقة الناجية عن الفرق الهالكين. تصحيح وضبط: محمد زاهد الكوثري.
تقديم: محمود محمد الخضيري. القاهرة: مطبعة الأنوار المحمدية. 1940.
الأشعري، أبو الحسن، مقالات الإسلاميين واختلاف المصلين. تحقيق: نعيم
زرزور. بيروت: المكتبة العصرية. الطبعة الأولى، 2005.
اميرخانى، على، ابوالاعلى مودودى و
جريان نوسلفى‌گرى. معرفت کلامی، سال اول، شماره سوم، پاييز 1389.
پێنجوێنی، سەروەر:
ــ سەلەفیەتی جیهادی قەدەغە بکەن!. هەفتەنامەی (باس)، ژ. (٣٩٥)، ٢٨/٨/٢٠١٨.
ل. ١٢. (باس‌نیوز)، ٣/٩/٢٠١٨.
https://www.basnews.com/so/babat/463208
ـ سەلەفیەکانی کوردستان. ٢٠١٢. بلۆگی
نووسەر:
http://sarwar-penjweni.blogspot.com/2012/02/blog-post.html
جهانى، محمد، تأثیر اقلیت‌گرایی مذهبی
بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه (آفاق امنیت)، دوره 6، شماره 20،
پاییز 1392.
https://ps.ihu.ac.ir/article_200437.html
چاودێر، ناوەندی ڕۆشنگەریی- (بەشی
لێکۆڵینەوە)، دووڕیانی دیموکراسی و سەلەفیەت: زنجیرە لێکۆڵینەوەیەک لەسەر
وەڵامەکانی موسەننا ئەمین. پێشەکی: مەلا بەختیار. سلێمانی: ناوەندی ڕۆشنگەریی
چاودێر. ٢٠١٤.
خراسانی، دکتر رضا، "ماهیت و
چیستی سلفی‌گری جدید و پی‌آمدهای سیاسی آن بر جمهوری اسلامی ایران". مجموعه
مقالات کنگره جهانی «جریان‌های افراطی و تکفیری از دیدگاه علمای اسلام»، جلد هفتم،
قم: دارالإعلام لمدرسة اهل البیت، چاپ اول، ١٥/٢/٢٠١٥. (راسخون). 8/12/2016.
http://rasekhoon.net/article/show/1236949/
علیار، ناصر:
ـ "انشعابات اصلى سلفيه در سطح
جهانى". (سلفیت). 1/7/2006.
http://selefiye.persiangig.com/document/Selefiye/new_page_8.htm
ـ "تاريخچه دعوت سلفى".
(سلفیت). 1/7/2006.
http://selefiye.persiangig.com/document/Selefiye/new_page_7.htm
توێژینەوەکە دابگرە