د.نەوشیراون غەفور، بۆ چاودێر" تاوەكو چۆنیەتی ژیان بەرەو شێوازی رۆژئاوایی بڕوات، شێرپەنجەی خوێن زیاتر دەبێت.

تەندروستی 16/03/2021

چاودێر-تابان ڕەزا:
شێرپەنجەی خوێن توشی خانەكانی خوێن دەبێت، ئەمەش روبەڕووی سەرجەم تەمەنەكان دەبێتەوە، كە تائێستا هۆكاری سەرەكی توشبونەكەیش نەزانراوە، بەڵام هەندێ هۆكاری بۆماوەیی‌و ژینگەیی كاریگەریی لەسەر توشبون بە شێرپەنجە هەیە.
شێرپەنجەی خوێن چی یە؟
د. نەوشیراون غەفور، پسپۆڕی نەخۆشییەكانی خوێن‌و لیمفەگرێكان، ئاماژە بەوە دەكات، شێرپەنجەی خوێن توشی یەكێك لە جۆرو خانەكانی خوێن دەبێت، خانەكانی خوێنیش خرۆكەی سور كە شێرپەنجەی تایبەت بەخۆی هەیە، وەك زیادبونی خوێن، خرۆكە سپییەكانی خوێن كە ئەویش شێرپەنجەی تایبەت بەخۆی هەیە، وەك شێرپەنجەی كورت خایەن‌و درێژ خایەنی خوێن، كە پێیدەوترێت (لوكیمیا)، شێرپەنجەی پەڕەكەكانی خوێن، ئەویش جۆرێكە لە شێرپەنجەی درێژخایەنی خوێن، بەشێوەیەكی گشتی شێرپەنجە بەو نەخۆشییانە دەوترێت، كە بەشێوەیەكی ناڕێكوپێك‌و هەڕەمەكی لە خانەكانی لەشدا دەستدەكەن بەزیادبون، لەژێر كۆنتڕۆڵی باری ئاسایی لەش دەردەچن‌و لەئەنجامدا گرێ‌ دروستدەكەن، یان خرۆكە سپییەكان زیاد دەكات، یان هەر خانەیەكی تر زیاد دەكات‌و پێدەڵێن شێرپەنجەی خوێن.

هۆكارەكانی توشبون
ئەو پسپۆڕ باس لەوەدەكات، تائێستا بەشێوەیەكی گشتی هۆكارەكان نەزانراون، بەڵام هەندێ هۆكار هەن، ئەگەری هەیە لەدەركەوتنی شێرپەنجەی خوێن، ئەویش :
1. لەهۆكارە بۆماوەییەكان 
2. جگەرە كێشان 
3. ژینگە ئەو كەسانەی لەكارگەی پلاستیكی‌و بۆیاخ ئیشدەكەن زیاتر توشی جۆری AML دەبن. هەروەها ئەگەری توشبونیان زیاترە لەكەسێكی ئاسایی بۆ توشبون بە شێرپەنجەی خوێن.
 ناوبراو ئەوەشی رونكردەوە، كەسەكە خوێنی دادەبەزێت رەنگی زەرد دەبێت‌و لەكاتی پشكنیندا دەردەكەوێت، هەروەها لەرزو تایشی دەبێت، بۆ ماوەیەكی زۆر، توشی ئازاری جومگەو قاچەكانیان دەبن، یان ئەوانەی توشی خوێن بەربون دەبن.

شێرپەنجەی خوێنی كورت خایەنەكان
د.نەوشیروان غەفور، دەڵێت "شێرپەنجەی كورت خایەنەكان كە دەكرێتە دوو جۆر، ئەویش خانە لیمفییەكان پێیدەوترێت (ALL)، جۆری دووەمیان پێیدەوترێت خانە نالیمفیەكان (AML)، ئەم دوو جۆرە توند‌و تیژن، كە دیاریكرا دەبێت نەخۆشەكە لە نەخۆشخانە داغڵ بكرێت، دەرمانی كیمیایی لەڕێگەی دەمارەوە پێبدرێت، لەمنداڵدا جۆری (ALL) دەركەوێت، كە منداڵ ڕێژەی چاكبونەوەی 80% یە لەگەورەكاندا لە30% یە، هەر چەندە منداڵ لەشی ناسەكە‌و بچوكە، توانایەكی زۆرباشی بەرگەگرتنی چارەسەری كیمیاوی دەكات، هەروەها گۆڕانی كرۆمۆسۆمی‌و بۆ ماوەیی ناسروشتی كەمترە لەمنداڵدا، چونكە مرۆڤ تابچێتە تەمەنەوە گۆڕانی بۆماوەی كڕۆمۆسۆمی ناسروشتی تێدا دروست دەبێت، دەبێتە هۆی ئەوەی زیاتر توشی شێرپەنجە ببێت".

شێرپەنجەی خوێنی درێژخانەیەكان
ئەو پسپۆڕە، زیاتر رونیكردەوە، شێرپەنجەی درێژ خانەییەكانی خوێن پێیاندەڵێن شێرپەنجە تەمەڵەكانی خوێن، كاتی زۆرتری دەوێت تا دەردەكەوێت، زۆر كەس لەكاتی پشكنینی گشتیدا دەردەكەوێت، یان لەكاتی پشكنینی بۆ نەخۆشیەكی تر دەركەوت، خرۆكە سپیەكانی لەسەرو 100 هەزارەوە بوە، پاشان دەركەوتەوە شێرپەنجەی درێژخایەنی خوێنی بوە، كە چارەسەرەكەی ئاسانترە، بەپارچە حەبێكی كیمیایی چارەسەر وەردەگرێت، لەژێر چاودێری دەبن، وەكو نەخۆشییە ئاساییەكانی تر وایە ئەگەر كۆنترۆڵ بكرێت، وەك خەڵكی ئاسایی دەژین.

هۆكارەكانی زیادبونی رێژەی شێرپەنجەی خوێن
د.نەوشیروان غەفور، دەڵێت "تاوەكو شێوازی ژیان بەرەو شێوازی ژیانكردنی رۆژئاوایی بڕوات، ئەگەر توشبون بەشێرپەنجە زیاتر دەبێت، چونكە تاوەكو خواردنی لەقوتونراو خواردنی خێرا بخورێت كە ڕێژەیەكی زۆری مادەی شێرپەنجە هێنەریان تێدایە زیاتر دەبێت، هەروەها لەهەموو جیهاندا بەشێوەیەكی هێواش هێواش رێژەكە زیاد دەكات". 
چارەسەرەكان
لەبارەی چارەسەریشەوە، رایدەگەیەنێت، ئاستی چارەسەر بەشێوەیەكی گشتی باشە‌و ئەو دەرمانەمان هەیە بتوانین كۆنتڕۆڵی نەخۆشەیەكەی پێبكەین‌و شێوازی چارەسەرەكانیش زیاتر چارەسەر بە كیمیایی‌و چارەسەرە بەتیشكە.