فەتواكەی ئەنجومەنی باڵای فەتوا، لە كوێوە سەرچاوەی گرتووە؟!
ماوەیەك لەمەوبەر، وەزارەتی ئەوقافی حكوومەتی هەرێمی كوردستان داوایەكی لەمەڕ رێوشوێنی پێشكەشكردنی درامای بیانی ئاڕاستەی وەزارەتی رۆشنبیری كرد تێیدا داوایكردبوو رێگری لە نیشاندانی درامای توركی بكا، بە بیانووی ئەوەی بۆتە هۆی شێواندنی كلتورو بڵاوبوونەوەی بەدرەوشتی و زۆربوونی دیاردەی تەڵاق و لێكدابڕانی خێزان لە كوردستاندا. لە چاوپێكەوتنێكدا كە رادیۆی (رووداو) سازیكردبوو، ئاماژەم بەوەدا كە هەوڵەكەی وەزارەتی ئەوقاف بۆ بەرگریكردن نییە لە كلتورو نەریتی كۆمەڵایەتی، ئەگەر وایە بۆ بەرگری لەجلولەرگی كوردی و گۆڕینی ناوی كوردی بۆ عەرەبی و قەدەغەكردنی نەریتی كۆمەڵایەتی نیمچە دورگەی عەرەبستان.. تاد ناكا؟!! خۆ ئەوانەیش ئەچنە خانەی شێواندنی كلتوری كۆمەڵایەتی كوردەوە.! هەروەها وتم: ئەمە هەوڵێكە بۆ بەرتەسكردنەوەی فەزای ئازادی و جۆرێكە لە بەگژاچوونەوەی هونەر بە گشتی كە میتۆدی ئاینی لەبنەڕەتدا رەتی ئەكاتەوە.. هەوڵێكە ناوبەناو زیندوو ئەكرێتەوەو هەر جارەی بە بیانوویەك سەنگەر لە داهێنانی هونەری ئەگیرێ. دیاردەیەكە لەماوەی 25 ساڵی رابووردودا چەندین جار دوبارە و سێ بارە بووەتەوە، تاڕادەی تەكفیركردنی شاعیران و هونەرمەندان.. ئەمە جگە لەوەی خۆهەڵقورتانە لە مەسەلەیەك لەبنچینەدا كاری وەزارەتی ئەوقاف نییە و لایەنی پەیوەندیدار وەزارەتی رۆشنبیریەو دەتوانێ بەپێی پرەنسیپێك رێ و شوێنی گونجاو دابنێ بەمەرجێ دژ بە بڕگەو ماددەكانی یاسای راگەیاندن نەبێ، كە ساڵی 1994 پارلەمانی كوردستان پەسەندی كردووە. هەر لەو چاوپێكەوتنەدا ئاماژەم بەوەدا كە ئەم مەسەلەیە لێرەدا كۆتایی نایەو لەداهاتوویەكی نزیكدا چەند جۆر فەتواو بڕیاری تر كە هەرهەموویان ئەچنە خانەی مەسەلە كۆمەڵایەتی و سیاسییەكانەوە سەرهەڵئەدەن.
ئەو فەتوایەی (ئەنجومەنی باڵای فەتوا لەهەرێمی كوردستان) دەرهەق بە ژنان و رێ و شوێنی سواربوونی تاكسی، دەریهێناو خستییە بواری جێبەجێكردنەوە، پێشبینیەكەی ئێمەی سەلماند كە دام و دەزگای ئاینی بەپێی بەرنامەیەك دەیەوێ دەستبخاتە هەموو جومگەیەكی ژیانی خەڵكەوە، كە لەبنەڕەتدا نە كاری ئەوە نە بەیاسا پێی سپێردراوەو نە یاسا رێگای ئەدا. بۆیە بەر لە هەرچی دەبێ بپرسین: ئایا سیستمی دەسەڵات لە كوردستاندا دیموكراتی پارلەمانییە، یاخود سیستمێكی تیۆكراتی (ئاینی)یە؟!
ئەگەر بەحەقیقەت پارلەمانییە، دەبێ هەموو ئەو یاساو رێسایانەی جومگە جیاجیاكانی ژیانی هاوڵاتی رێك دەخەن لە پارلەمانەوە دەربچن. چونكە پارلەمان تاكە سەرچاوەی دەسەڵاتی یاسادانانە. نادیدەگرتنی ئەم حەقیقەتە ئەیسەلمێنێ كە بوونی پارلەمان و ئەنجومەنی فەتوا پێكەوە، بانگەشەی دیموكراسیبوون‌و سیستمی پارلەمانی پووچەڵئەكاتەوە. لەحاڵێكی وادا دەبێ دەسەڵاتی كوردی راشكاوانە وەك هەر سیستمێكی تیوكراتی، چەمكی دیموكراسی و پلۆرالیزم بەلاوە بنێ و كار بۆ جێگیركردنی سیستمێك بكا هاوشێوەی عەرەبستانی سعوودی و دەوڵەتی خەلافەت. ئەوكات ئەنجومەنی فەتوا، وەك دەزگایەكی فیقهی جێگای پارلەمان و دەسەڵاتی جێبەجێكردن و دادوەریش دەگرێتەوە و بەپێی بنەماكانی شەریعەت ئەركی دەسەڵاتدارێتی بەجێ ئەهێنێ و، جێبەجێكردنی یاساو رێسا كۆمەڵایەتییەكانیش دەكەوێتە ئەستۆی چەند جۆر لیژنەو تیپی جیاجیای جێبەجێكار، لەبابەتی دەستەی كاركردن بەچاكەو بەگژاچوونەوەی خراپە (هیئە الامر بالمعروف والنهی عن المنكر) و لەسەر شەقام و شوێنە گشتییەكان بەزەبری هێزو تۆقاندن دروشمی هەڕەشەو سزا یاسا ئایینیەكان جێبەجێ ئەكرێن.
لە سیستمی پارلەمانیدا تەنها ئەو یاسایانە كار پێكراون و دەسەڵاتی جێبەجێكردن لەسەریەتی جێبەجێیان بكا كە لە پارلەمانەوە دەرچون. بوونی دامەزراوەی فیقهی و دەرهێنانی یاساو رێسا بۆ رێكخستنی ژیانی هاوڵاتی لەلایەن دامەزراوەیەكی لەجۆری (ئەنجومەنی باڵای فەتوای هەرێمی كوردستان، كۆی سیستمی دەسەڵات لە باشووری كوردستاندا دەخاتە ژێر پرسیارەوە.. لێرەدا دەبێ لەوەیش بپرسین ئاخۆ پارلەمان بۆ خۆی تا چەند قایلە دەسەڵاتێكی تری هاوتەریب لە لەبەرامبەریدا یاساو رێسا دابنێ؟!! ئەوجا دێینە سەر دەسەڵاتی جێبەجێكردن و دەپرسین: ئەم دەسەڵاتە لەناو سیستمێكی دیموكراتیدا (ئەگەر بەحەقیقەت دیموكراتی بێ) چۆن بەوە قایل دەبێ یاساو رێسای دەسگایەكی غەیری پارلەمان جێبەجێ بكا.؟!
میتۆدی ئاینی‌و بەدوایدا سەرپاكی هێزە ئیسلامگەراكان كە سیستمی دیموكراتی پارلەمانی رەتدەكەنەوە هەر لەبەرئەوەیە، قایل نین پەیڕەوی یاسایەك بكەن مرۆڤ رێكی بخا، چونكە لە روانگەی ئەم میتۆدەوە، مرۆڤەكان لەوە بچووكترو بێ تواناترن، یاسا دابنێن‌و ژیانی خەڵكی پێ رێك بخەن. ئەوە ئەركی ئاینە دەستنیشانی حەڵاڵ و حەرام و چاك و خراپ ئەكاو بۆی هەیە دەست بخاتە هەموو جومگەیەكی ژیانی كۆمەڵگاوە. خەڵكیش لەسەریانە پەیڕەوی بكەن و بەموو لێی دەرنەچن..!!
لەواقیعدا ئەم جۆرە فەتوایە، ئەچێتە خانەی پرۆژەی حزبە ئیسلامگەراكانەوەو ئاو بەئاشی ئەواندا دەكا. چونكە هیچ حزبێكی ئیسلامگەرا لەسەرتاسەری دنیادا باوەڕی بە سیستمی دیموكراسی – پارلەمانی نییە. بەشداریكردنیشیان لەپرۆسەی هەڵبژاردندا هەوڵێكە بۆ شەرعییەت بەخۆدان وەك ئۆرگانێكی سیاسی و بەشداریكردن لە دەسەڵاتدا، هاوكات هەوڵێكیشە بۆ وەرگرتنی دەسەڵات لەدوور مەودادا.!
ئەوەی كەمێك ئاگاداری مێژووبێ، دەزانێ كە رەوتی ئیسلامگەرا لەماوەی سەد ساڵێ رابوردوودا لەفۆرمی جیاجیادا و بەمیكانیزمی جیاجیاوە خۆی نمایشكردووە و تێكەڵ بەژیانی كۆمەڵگا موسڵمانەكان بووە. لەیەكەمین هەنگاوەوە دژ بە سیستمی پارلەمانی بووە. بەمەبەستی چزكردنی ململانەی كۆمەڵایەتیش دژی پلۆرالیزم وەستاوەو بەدوژمنی یەكێتی نەتەوەی موسڵمان پێناسەیكردووە. بۆیە هیچ رەوتێكی ئیسلامگەرا بەوانەیشەوە كە بەرواڵەت لافی دیموكراسیبوون لێئەدەن ناتوانن خۆیان لەو حەقیقەتە ببوێرن كە سیستمی دیموكراسی و سیستمی ئاینی دوو جەمسەری ناكۆكن..
*
ناوەڕۆكی فەتواكەی (ئەنجومەنی باڵای فەتوا) رووبەڕووی كاردانەوەی چەندین رێكخراوی كۆمەڵگای مەدەنی بووەوە. خەڵكی تریش هەریەك بەنۆرەی خۆیان لەم پرسەدا كەم و زۆر بەشدارییانكرد. سەرۆكی ئەنجومەنی فەتوا، بەمەبەستی بەرگریكردن لە ئەنجومەن و خودی فەتواكە هاتە سەر خەت. لەرۆژنامەی (زەمەن)ی رۆژی 13/12دا، رایدەگەیەنێ كە ئەو فەتوایە بۆ خەڵكی موسڵمانە. بۆ ئەوانەیە (ئیلتیزامیان بەشەریعەتی ئیسلامەوە هەیە) و (ئەوان باسی خەڵكێكیان نەكردووە كە دەیەوێ كار بە یاسای ئەوروپایی و ئەمریكایی بكا..)
ئەم دەربڕینە ترسناكە، كە سەرۆكی ئەنجومەنی فەتوا رایگەیاند بەلای كەسانێكەوە كە شارەزای میتۆدی رەوتە ئیسلامگەراكان نین، جۆرێك بوو لە پاشگەزبوونەوە. بەڵام لەواقیعدا تاجە گوڵینە دەنێتە سەر تێزەكانی (ئەبولئەعلا ئەلمەودودی) و (سەید قوتب).
ئەم دوو تیوریستە كە قیبلەگای هەموو رەوتە ئیسلامگەراكانن، هیچ كام لەو كۆمەڵگایانەی بە كۆمەڵگای موسڵمان ناسراون، بەموسڵمان ناناسن. چونكە كار بە شەریعەتی ئیسلام ناكەن. بۆیە دەبێ تەكفیر بكرێن. (سەید قوتب) كە تیۆری (جاهیلییەت)ی (ئەلمەودودی) تێكەڵ بەتیۆری (حاكمییەت)ی خۆیكرد كۆمەڵگای كرد بەدوو كەرتەوە. یان ئیسلامی یان جاهیلی. هەر لەم تێڕوانینەوەیە تەواوی سیستمە سیاسییەكانی جیهانی ئیسلامی تەكفیر ئەكا. هەریەك لەم دو تیورسێنەیش پشت بە ئایەتی 44 لە سورەتی (المائدە) دەبەستن. (ومن لم یحكم بما انزل الله فاٶلئك هم الكافرون)
ئەم تێزە فیكرییە كە ئیسلامی ئوسووڵیی بەرهەمیهێناوەو لە ناواخنی فەتواكەی (ئەنجومەنی باڵا)دا، خۆی دووپات دەكاتەوە لەو جێیەوە سەرچاوە ئەگرێ كە كۆمەڵگا كار بە یاسای (وەزعی) ئەكا. یاسای (وەزعی) دژ بە یاسایەكە خواوەند بەقودرەتی خۆی دایناوەو مرۆڤ لە سەریەتی پەیڕەوی بكاو هەر كەس‌و دەسەڵاتێكیش بەپێچەوانەی حوكمی شەریعەتەوە كار بكا، لەرێ و رەسمی ئاین دەرچووەو ئەبێ تەكفیر بكرێ.
فەتواكەی ئەنجومەنی باڵا، هەموو ئەو كەسانە تەكفیر ئەكا كە پەیڕەوی حوكمەكانی ئەو نەكا. دیارە ئەوانەیش لە حاڵی حازردا زۆربەی هەرە زۆری خەڵكن كە ئامادەنین پەیڕەوی لە حوكمێك بكەن نەك لەگەڵ ژیانی ئەم سەردەمەو پێداویستییە ئابوری و كۆمەڵایەتییەكانیدا نایەتەوە، بەڵكو دژ بەهەموو بەهایەكی مرۆڤدۆستانەیە. سووكایەتیكردنە بەنیوەی كۆمەڵ. سووكایەتیكرنە بەتوێژێكی كۆمەڵایەتی كە شۆفێرانی پیاون و تۆمەتبار كردنیانە بە بەدرەوشتی.
لێرەدا خوێنەری بەڕێز بۆی هەیە بپرسێ: ئەنجومەنی باڵای فەتوا، ئەم حوكمەی لەكوێوە دەرهێناوە؟! ئەم حوكمە پشت بەستەیە بەحەدیسێك كە دەڵێ: (لایخلون رجل بأمرأە فان الشیطان ثالثهما). (ابن الباز)یش كە موفتییەكی عەرەبستانی سعوودیە لە چەند جێ ئەم حوكمەی دووپاتكردۆتەوەو لەو وڵاتە كاری پێدەكرێ. واتای ئەو حەدیسەش ئەوەیە: هەر ژن‌و پیاوێك بەتەنها لەشوێنێكدا بوون، شەیتان لەنێوانیاندایە.!! هەڵبەت ئەم حوكمەو بەو رەهاییەو لەم سەردەمی زانست‌و تەكنۆلۆژیایەدا، هەر بەتەنها شۆفێران ناگرێتەوە. كارمەندێكی ژن‌و كارمەندێكی پیاویش لە فەرمانگەدا، دەگرێتەوە. هامشۆو سەفەریش بەبێ مەحرەم لە ژن حەرام ئەكا. پزیشكێكی ژن‌و پزیشكێكی پیاویش، ناشێ دوو بەدوو لەلابور (مختبر)ێكدا بەتەنها كاری خۆیان ئەنجام بدەن. ئەمانەو دەیان و بگرە سەدان حاڵەتی تری هاوشێوە دەچنە خانەی حەرامەوە.
فەتواكەی ئەنجومەنی باڵا، راشكاوانە داوا لە ئیمانداران ئەكا خۆیان لە خەڵكی تر جیابكەنەوە، بەڵام خۆیان لەڕووبەڕووبونەوە بپارێزن، بۆچی؟! چونكە ئەو كەسانەی پەیڕەوی لەم حوكمە ئەكەن ئێستا كەمینەن لەناو كۆمەڵدا و توانای رووبەڕووبوونەوەیان نییە. گرنگ ئەوەیە ئامانجیان دەستنیشانكردووە كە جیابوونەوەی ئیماندارانە لە خەڵكی تر كە زۆرینەن و حوكمی شەریعەت وا ئەخوازێ ئەم كەمینەیە شوناسی تایبەتی خۆیان هەبێ. بەڵام لەسەر زەمینەی واقیع ناتوانن ئەم خواستەیان جێبەجێ بكەن. ناچار دەبێ ئیمانداران بەهەست و هۆش، بەپەیڕەوكردنی نەریتی ئاینی خۆیان لە خەڵكی تر جیابكەنەوە، وەك ئەوەی سەرۆكی ئەنجومەنی باڵا روونیكردۆتەوە.
ناوەڕۆكی ئەم تێزەیش لەو جێیەوە سەرچاوە ئەگرێ، گوایا ئیمانداران راستترین رێگایان هەڵبژاردووە. دەیەوێ بیسەلمێنێ كە جیابوونەوە مرۆڤی ئیماندار لەخراپەو كوفرو بێباوەڕی ئەپارێزێ. دیارە كەرتكردنی كۆمەڵگا لەسەر بنەمای ئیمانداران و بێئیمانەكان، ئەو مافە بەخاوەنی تێزێكی لەو جۆرە ئەدا، جەنگ لەدژی خەڵكی بێباوەڕ رابگەیەنێ. تەكفیكردنی زۆربەی زۆری كۆمەڵگاو جەختكردن لەسەر ئەو بیرۆكەیەی كە هەر خۆیان موسڵمانی راستەقینەن، رق‌و كینەو دوژمنایەتی و پاشان سەنگەرگرتن ئەكاتە شتێكی حەتمی. كەواتە ململانەی نێوان ئەم دوو بەرەیە، ململانەیە لەنێوان حزبی خواوەند و حزبی شەیتاندا.!
تێزی دابەشكردنی كۆمەڵگا لەنێوان ئیمانداران و بێئیمانەكاندا هەر ئەو تێزەیە كاتی خۆی (سەید قوتب) تیوریزەی كردو لەسەر سێ كوچكەی (باوەڕ، كۆمەڵ، زانیاری) بنیاتنراوە. باوەڕبوون‌و كاركردن بەدەقی قورئان و حەدیس و هیچی تر. زانیارسش ئەو شتانەن مرۆڤی موسڵمان پێویستی پێیانەو پێویست ناكا تێیاندا قووڵ ببێتەوە. هاوكات ناسینی خودایەو دۆزینەوەی راستە رێگای ئاینە تاوەكو خۆی لەسزای قیامەت بپارێزێ. بێجگە لەم دوو جۆر زانیارییە مرۆڤ پێویستی بەهیچی تر نییەو كەڵك وەرگرتن لە زانست‌و دەستكەوتەكانی مرۆڤی ئیماندار گومڕا ئەكاو لەرێگای ئاین لایدەدا. لەسەر ئاستی كۆمەڵایەتیش، ئەم تێزە داوا لە ئیماندارەكان ئەكا، هەموو چەشنە پەیوەندییەكی كۆمەڵایەتی بپچڕێنن‌و تاقە پەیوەندی كە مرۆڤی ئیماندار دەبێ پەیڕەوی بكا، پەیوەندییە لەگەڵ برای ئیمانداریدا.