پێنج خاڵ بۆ خۆلادان لە ڕادیکاڵبوون
ڕادیكاڵبوون، واتە ڕیشەییبوون. واتە لە ڕەگ و ڕیشەوە دەستكاریی شتێك بكەیت. لە كرۆكدا، دەستوەردەیتە سیستەمێك و كۆمەڵگایەك و كێشەی بۆ درووستكەیت. ڕادیكاڵبوون هەمیشە قیژە و خۆگیڤكردنەوە نیە، بەڵكو زۆرجار هێمنی و هێواشییە. زۆرجار تاكتیكێكی ئارامە بۆ زەفەربردن بە ناوكی كۆمەڵگایەك(بەپێچەوانەی ئەو بۆچوونە ناحاڵییە تەقلیدییانەوە كە زمانی توند بە زمانێكی ڕادیكاڵ دەزانن). بەشێكی زۆری ئەو فیكرانەی كە مێژوویان گۆڕیوە، بەهۆی عەقڵێكی هێمن و هەڵتەكێنەرەوە بووە. بۆیە دەبێت گومان لە قیژەقیژ ژبكەین: كۆمەڵگای ئێمە ئێستا هەر هاتوهاوارە و قیژەیە، ئەویش بۆ ئەوەی كرۆكی مێژووەكە و كۆمەڵگانە نەگۆڕێت(شتێكی هاوشێوەی ئەو نەخۆشانەی كە ناهێڵن دەروونشیكارەكە قسەبكات تاكو نەهێڵن نەخۆشییەكەیان بیربخرێتەوە). ڕەنگە ڕادیكاڵبوون مانایەكی تریشی هەیە: دەبێت لەو دیاردە خۆیەوە دەست پێ بكەیت و ڕەخنەی بكەیت، كە هەر خۆی بەرهەمهێنەری خۆیەتی. كوردیش بەدرێژایی سەدەی پێشوو، گوناهەكانی خستووەتە گەردنی ئەوانیتر تاكو دەستكارییەكی ڕادیكاڵانەی كرۆكە مێژووییەكەی خۆی نەكات. بۆیە ڕادیكاڵیزم بەم مانایە، شتێكی هاوشێوەی وتە بەناوینگەكەی پارسیڤاڵە لە ئۆپێراكەی ڤاگنەردا: برین تەنیا بەهۆی ئەو ڕمەوە ساڕێژدەبێت كە هەر خۆی درووستیكردووە. عەقڵی كوردی ئەو ڕمەیە كە برینەكانی لەناوەوە خۆی درووستكردووە. ئەو برینانەی كە لە زۆر ئاستی ورددا مرۆڤی كورد دەچەوسێنێتەوە.
پێنج نمونەی سادە دەهێنینەوە كە چۆن «عەقڵی كوردی» خۆی لە ڕادیكاڵبوون لادەدات:
یەكەم: بەجیهانیبوون بووەتە بیانوویەك تاكو دەست لە كرۆكی عەقڵیەتەكە نەدریت. لە ناوەندە ڕۆشنبیری و هونەرییەكاندا بەجیهانیبوون كراوەتە درووشمێك تاكو ملی پێوە بنێین و ببینە جیهانی. بێگومان كوردیش مافی خۆیەتی ڕوویەكی جیهانی وەرگرێت و لە ئابڵوقەی ناوخۆیی دەرچێت، بەڵام دوایین ئەنجامەكانی ئەم جیهانیبوونە بە چی كۆتاییدێت. دوا نمونە بیرم بێت، قسەكەی ئەو گۆرانیبێژە مناڵكارەیە بەناوی «بانە شێروان» كە حەزدەكات بەجیهانی ببێت. پرسیارە ڕادیكاڵەكە لێرەدایە ئەوەیە كە: كچێك بەرەو بەردەم چاوی جیهان دەڕوات، سەدان كچیش لە پشتەوە، واتە ماڵەوە ماڵنشینی و خەفەت كوشتوونی. نوسەرێك بەرەو ئاستی جیهانی دەروات، بەڵام لەناو كۆمەڵگاكەوە بەشێكی زۆری مرۆڤەكان بەدەست كێشەی لۆكاڵیبوون و دانپیانانەوە دەناڵێنن لەلایەن كۆمەڵگا و ئەوانیترەوە. سارتەر وەك ڕۆشنبیرێكی چەپ دەیوت: تا نەخوێنەوارێك مابێت، ئیشی ڕۆشنبیر ئەوەیە بڕوات نەخوێنەوارەكە فێری خوێنەواری بكات.
دووەم: گوایا پارێزگاری سلێمانی لە مانگی داهاتووەوە، سەرلەئێوارە دوكانەكانی مەیفرۆشی دادەخات. عەقڵی ئیسلامی شتێكی لەمە زیاتری لێ چاوەیڕوان ناكرێت. بە مانایەكی تر، گۆڕان لەرووی عەقڵیەتەوە، دەبوو دەست لە كرۆكە مێژووییەكە نەدات و لە جێیەكی ترەوە خۆی لە كرۆكە كۆنەپارێزەكە بپارێزێت(لەڕووی تەفسیری چەپانەشەوە یانەكان قازانجی زیاتر دەكەن و خەڵك ناچارە شەوان لەوێ دانیشێت). بەڵام خاڵە فیكرییەكە لە جێیەكی ترە: زۆرینەی كورد شوێنكەوتەی مەزهەبی سوننەی شافیعییە. ئەم مەزهەبە دژی فەنتازیای ئینسانە. مەشروب، جیا لەو تەفسیرانەی بۆی كراوە، پەیوەندییەكی قووڵی بە فەنتازیاوە هەیە. ئیمكانی تر بۆ واقیع دەكاتەوە. واقیع هەر ئەو پانتاییە ڕەقە نیە كە مرۆڤ بەپێی كۆمەڵێك ڕێكەوتن بەڕێوەی دەبات، بەڵكو ناوكێكی فەنتازییشی هەیە كە مەزهەبی شافیعی تا دوا سنور بەرتەسكی دەكاتەوە(تەنانەت بەرارود بە حەنەفییش زۆر لەدواوەیە). پارێزگار ئیسلامییەكی ئیخوانییە و لەناو مۆدێرنەدا سیاسەت دەكات، بەڵام ڕیشەكەی دەشچێتەوە سەر عەقڵی كوردێكی سوننی.
سێیەم، ماركسیزمی تەقلیدی بۆ ئەمڕۆ هەڵگری جۆرێك لە كۆنەپارێزییە. هەمووشت دەبەستێتەوە بە كۆ و گۆڕانی دەستەجەمعییەوە. چەپی تەقلیدی كە دابڕاو نیە لە عەقڵی دواكەوتووی كوردی، نرخێك بۆ تاكەكەس دانانێت و هەموو گۆڕانێك لە تاكەكەسدا دوادەخات بۆ وەرچەرخانی دەستەجەمعی. دیارە نە گۆڕانی دەستەجەمعی شتێكی مسۆگەرە و نە بە گۆڕانی سیاسییش كێشەی تاكەكەس بەتەواوی لە دونیای ئێمەدا چارەسەردەبێت، بۆیە پێویستمان بە برەودانە بە عەقڵیەتێكی تاكگەرایانە كە مرۆڤی كورد بپەرژێتە سەر ئەوەی كێیە و چیی دەوێت؟ گەر تێزەكەی لینین پیادەبكەین و تەفسیری كۆنكرێتی بۆ دۆخی كۆنكرێتی بکەین، ئەوا فەردانیەت لە قۆناغێكی دیاریكراوی كۆمەڵگای ئێمەدا جۆرێكە لە چەپبوون و وەرگرتنەوەی ئیرادەی سیاسی لە كۆمەڵگا و خێزان و كاریزما كارتۆنییەكان.
چوارەم، هەندێك دیاردە هەن بەرواڵەت پێشكەوتوون بەڵام لەقوڵاییدا فریوماندەدەن. دیاردەی ڕێژەی لیزبیان(lesbian ) یەكێكە لەو دیاردانە. تا ئەو كاتەی پەیوەندیی نێر و مێ لە كۆمەڵگای كوردستاندا، نەبێتە پەیوەندییەكی عەقڵانی و تەندرووست ئەوا هەر جۆرە پەیوەندییەكی وەها بریتییە لە كۆنەپارێزی. كۆنەپارێزی، شتێكە بەپێی سیاق و سەردەمەكان پێناسەدەبێتەوە. لە لیزبیاندا، خۆلادان لە دەسكاریی پەیوەندیی نێر و مێ لەئارادایە. ئەمە جگە لەوەی كەمینە سەركوتكراوەكانی وەك هۆمۆكان و LGBT لە باسە جەوهەرییەكانن بەڵام مشتومڕی تر دەخرێتە جێی باسە ئەسڵییەكە.
پێنجەم، خاڵێكی كۆمیدی و ناوچەیی بریتییە لە بەكارهێنانی شێوەقسەكردنی هەولێری لای خەڵكی بەناو ناوچەی سەوز. شێوەزاری هەولێری لەناو بەشە سلێمانییەكەدا جۆرێكە لە خۆلادان و كۆنەپارێزی. واتە شێوەقسەكردنی هەولێری جۆرێكە لە میدیۆم و خۆشاردنەوە لای تاكی نا-هەولێری، وەك خۆلادان لە وتنی مەبەستەكە، خۆپارێزی لە ئەسڵی شتەكە، وەك جۆرێك لە شەرم و فیشقیات و هتد. بۆ نمونە دووكەسی ئەم ناوچەیە كە پێكەوە قسەدەكەن، لە ساتی هەستیاردا دەربڕینێكی هەولێریی پیا دەكەن: دری در، ئەتو كوی، ئێ لۆ وەدەكەی، هتد. لەپشت ئەم دەربڕینانەوە سوبێكتی نا-هەولێری، خۆی لە دەربڕینی شتێكی گرنگتر لادەدات.