هۆشیاری سیاسی لای كۆمەڵانی خەڵكی
پارێزەر نسار شێخ مستەفا
پرسی سیاسی لە هەرێمی كوردستان لە دوای ڕاپەرینی 1991 وە بە گشتی بە ئەزمونێكی نادیارو پر لە ململانێ ی سیاسی هەنگاوی ناوە، لەم ڕووە سیاسەت كردن یان بڵێین بە حیزبی بوون فۆرمێكی تری وەرگرت لە نێو كۆمەڵانی خەڵك دا ، سیاسیەكانی كورد پاش ئەو ئەزموونە تاڵە پڕ لە دەربەدەری و نەهامەتی و نائاسایشی یە تا رادەیەك لە خەڵك و جەماوەر دابڕان لە كاتێكدا قۆناغی دوای ڕاپەرین دەبوو پلانێكی سیاسی درێژخایەن بخولقایە كە چارەسەربوایە بۆ سەرجەمی ئەو كێشەو كۆسپە سیاسیانەی بە ئێستاشەوە بەردەوامن ئەمە لەلایەك و لەلایەكی تریشەوە سەرجەمی ماف و ئیمتیازات و خواستەكانی خەڵكی لە خۆ بگرتایە وە خەڵك خۆی چاودێری كار و چالاكی حكومەت و حزب بوایە وە پەروەردەیكی سیاسی وا بكرایە كە جیاوازبوونێكی لا دروست ببێت لە نێوان ئامانجی نەتەوایەتی و ئامانجی تاكەكەسی وە لە نزیكەوە ئاگاداری سەرجەمی ئەو گۆرانكاریانە بێت كە ئەكرێت یان پێویستە بكرێت ئەمانە فاكتەربوون بۆ دووركەوتنەوەی كۆمەڵانی خەلًكی ، ئەم دوور كەوتنەوەیەش مانای ئەوە نیە كە خەڵكی ئیتر سیاسەت ناكات بەڵكو بە پێچەوانەوە ئاستی هۆشیاری تاك لە ڕووی سیاسی یەوە قۆناغێكی باشی بڕیوە بەهۆكاری ئەوەی مێژووی كوردایەتیمان بە ئەزمونێكی تاڵ دا تێپەری كردووە لە ژێر هەرەشەی داگیركارانەی بەعس و توركیاو ئیران و سوریا دا خۆی بینیوەتەوە هەر لە میرنشینەكانەوە تا ئەمرۆ كورد لە بەرگری دایە لە ناسنامەو خاك و مێژووی نەتەوایەتی و شەری كوردبونمان ئەمە سیاسەتێكی قێزەونی ڕژێمی بەعس بوو دەرهەق بە كورد كە پەیرەوی لێ دەكرا، كۆمەڵانی خەڵك لە هەموو ئەو قۆناغانەدا پشتیوانی رێبازی حزب و سیاسەتی ئەوكات بوون بەڵام ئەم قۆناغە لە دوای ڕاپەرینەوە وەك ئاماژەشم پێكرد فۆرمێكی تری وەرگرتووە، فاكتەرێكی تر نەبوونی پرۆگرامێكی سیاسی لەبار بوو كە لەگەڵ سەردەم و واقیعدا بگونجێت شایستەی خەڵكی بێت وە لەلایەن كەسانی سیاسی نوخبەوییەوە ڕابەرایەتی بكرێت، ئەم باس و خواسانە زۆربەی خەڵكی نیگەران كردووە سیاسیەكانی كورد نەیانتوانیوە یەك دەنگ و یەك ڕەنگ بن چ لە بەغدا چ لە ناوخۆدا ، سیاسەت كردن لە هەرێمی كوردستان بەو جۆرەی ئێستا دەبینرێت ئەگەر بڵین لەمەجالی سیستمی دیموكراسی دا دروست بووبێت ئەوە بە دیوەكەی تری دا لەخۆیدا قبولنەكردنی هێزێكی تری سیاسیە كە ئەمە زیان گەیاندنە بە پرۆسەی سیاسی و ئامانجی نەتەوایەتیمان، ڕەنگە بەرژەوەندیی تاكەكەسی و هەندێك ئەمە بخوازێت بۆ هێنانەدی خواستی تاكەكەسی ئەمەش لێدانە لە ئەزموونێك كە خەڵكی خۆی بەرهەمی هێناوە ، بۆیە كاركردن بە پلانێكی گونجاو لە داهاتوودا بەتایبەت كە كورد ئیستا لەبەردەم مەسەلەیەكی چارەنوسسازدایە بە ڕەوای دەزانم، ئەمە دەبێتە مایەی دروست بوونی بنەمایەكی بەهێز داهێنانی سیاسەتێكی نوێ لێرەوە سەرچاوەی گرتووە، كە هاوكار دەبێت بۆ هەنگاونان بەرەو ئایندەیەكی باشتر كە كۆمەڵانی خەڵك بتوانن بە شێوازێكی ڕاستەقینە ئاشنای ڕووداوە سیاسیەكان بن، ئەمەش لە هەڵبژاردنەكانی داهاتوو دا خۆی دەبینێتەوە هەڵبژاردنەكانی هەرێمی كوردستان لە هەموو كات زیاتر پێویستی بە كەسانی نوخبەوی هەیە بۆ چوونە بەغداد بۆ داكۆكیكردن لە ماف و بەرژەوەندییە باڵاكان و گەراندنەوەی ناسنامەی ناوچە دابراوەكان وماددەی 140 دوور لە هەر ئەگەرێك كە ئەنجام مەترسی بێت بۆ كورد.