ناوچەی ئارام، یەك دیوی دوو وێنەی توركیا
لەگەڵ سەرهەڵدانی پرسی ناوچەی ئارام لەسوریا، دەوڵەتی توركیا پشتگیری خۆیی بۆ ئەو ناوچە ئارامە راگەیاندو پێیوایە 50%ی دۆخی پڕ قەیران و ناكۆكییەكانی سوریا چارەسەردەكات.
لەژێر رۆشنایی ناوچەی ئارام لەسوریاو بەگەڕانەوە بۆ مێژوو، هەمان وێنەی دەوڵەتی توركیا دەبینینەوە لەویستی ناوچەی ئارام، بەڵام یەكەمجار لەعیراق و لەدوای راپەڕینی كوردەكان لەباشووری كوردستان.
لەساڵانی 1991داو لەدۆخی دوای راپەڕینی كوردەكاندا لەباشوری كوردستان و مەترسیەكانی رژێمی بەعس لەسەر كوردەكان و پاشان شكستی توركیا لەپشتیوانی رژێمەكەی عیراق، توركیا ئەیویست خۆی واپیشانبدات هاوپەیمانی ئەمریكایەو كاردەكات دژی دەسەڵاتی سەدام حسێن. بۆیە توركیا لەلایەك بۆ بە ئاگایی لەویست و جوڵەی كوردەكانی باشوری كوردستان و لەلایەكیتریشەوە ترسی توركیا لەڕاپەڕین و هەرجوڵەیەكی كوردەكانی باكوری كوردستان، پشتگیری بڕیاری ناوچەی ئارامی لەباشووری كوردستان كرد.
ئەم پشتگیرییەی توركیا لەناوچەی ئارام دوای ئەوەهات كە توركیا لەكۆی رووداوەكانی عیراقدا پشتگوێخراو خرایەدەرەوەی گۆڕانكارییەكان، چونكە هاوكاری هاوپەیمانانی نەكردبوو.
لەدواجاریشدا تەنها ناوچەی ئارام مایەوە تاكو توركیا لەڕێگەی هێزی "ئاشتی پارێز"ەوە گەیشتە باشووری كوردستان و تاكو ئێستایش 18 بنكەی سەربازی لەهەرێمی كوردستاندا هەیە.
لەنێوان ئەم دوو وێنە مێژووییەی توركیادا یەك دیوی ویستەكانی توركیا پیشاندەدات بۆ ناوچەی ئارام.
ویستی توركیا بۆ ناوچەی ئارام لەعیراقدا؛ دوای ئەوەبوو كە توركیا بنكەی ئەنچەرلیكی نەخستە خزمەت هاوپەیمانانەوە بۆ لێدان لەدەسەڵاتەكەی بەغداد، ئەمریكایش توركیای خستە دەرەوەی پلانەكانی و هیچ گرنگییەكی بەلێدوان و هەڕەشەكانی نەدا لەبارەی كوردەكانی باشوورەوە. توركیایش ناچار بۆ هەستانەوەی لەدوای ئەو شكستەو بۆ سپیكردنەوەی رووی سیاسی لەجیهاندا، پێش هەروڵاتێك ئۆكەی بۆ هاوپەیمانانكرد ئەگەر ناوچەی ئارام لەعیراقدا دروست بكرێت.
ئێستایش بۆ جارێكیتر كە توركیا بەختەوەر دەبێت بەناوچەی ئارام لەسوریا، هەمان توركیای عیراقی نەوەدەكان لەنێو شكستێكی سیاسیدا دەبینینەوە؛ هەمان چیرۆكی لاوازكردن و بێكاریگەری توركیا دەبیستینەوە لە رووداوەكانی سوریادا لەسەردەستی روسیاو ئەمریكا.
ئەم شكستەی توركیا لەدوای هەموو ئەو سیناریۆو پیلانانەوە دێت كە رەجەب تەیب ئەردۆغان دەیویست لەخاكی خۆرئاوادا جێبەجێی بكات لەدژی هێزەكوردییەكان.
تەنانەت دوای ئەوەی هەردوو كەناڵی ARTEی ئەڵمانی و RTZLی هۆڵەندی نهێنی پەیوەندی توركیای لەگەڵ داعش ئاشكراكرد، ئیتر توركیا پێگە سیاسی و نێودەوڵەتییەكەی خۆی لەدەستداو هیچ یەكێك لە روسیاو ئەمریكا ئامادەی جێبەجێكردنی داواكارییەكانی توركیا نەبوون لە بارەی پچڕانی پەیوەندی ئەو دوو زلهێزە لەگەڵ كوردو هاوكارییە لۆجستییەكانی ئەمریكا بۆ هێزە كوردییەكان.
لەدوای هێرشەكانی 25ی مانگی چواری رابردووی توركیا بۆسەر خۆرئاوای كوردسان و بڵاوبوونەوەی هێزی ئەمریكاو روسیا لەنێوان خۆرئاوای كوردستان و باكوری كوردستاندا، ئیتر توركیا بەباشی لەوەگەیشت كە چیتر ناتوانێت بەشێوەی پیلان یاخود سیناریۆی گێرەشێوێنی بچێتەناو خۆرئاوای كوردستان.
بۆیە تەنها رێگەیەك كە ئاهێك بەبەری توركیادا دەكات تەنها ڤارغۆنە توركییەكەیە لەخۆرئاوادا دەنگی بێت و بۆ هەمیشە خۆرئاوا جێنەهێڵێت بۆ هێزەكوردییەكان. ئەوەش تەنها لەڕێگەی ناوچەی ئارامەوە دەبێت.
ناوچەی ئارام لەسوریا كە ناوچەكانی ئیدلیب و بەشێكی حەلەب و لازقیەو حمس دەگرێتەوە، لەچەندان رووەوە بۆ توركیا گرنگە، لەوانەیش:
یەكەم: چاودێری تەواوی جموجۆڵی هێزە كوردییەكان دەكات بەوهیوای رێگری زۆریان بۆ دروست بكات لەپێشكەوننەكانیان لەلایەك بۆ ئازادكردنی تەواوی خۆرئاوای كوردستان و لەلایەكیش بۆ گەشەپێدانی دەسەڵاتی خۆسەری و دیموكراتی كورد لەخۆرئاوادا. وەك چۆن لەناوچەی ئارامدا لەعیراق چاودێری كوردانی باشووری كرد.
بەڵام ئەستەمە بتوانێت لەخۆرئاوای كوردستاندا هەمان شت بەدەستبهێنێت.
دووەم: توركیا دەتوانێت بەبۆنەی ناوچەی ئارامەوە جێپێی خۆی لەخۆرئاوادا قایم بكات و بۆ ئەبەد جێینەهێڵێت. وەك چۆن عەبدولكەریم قاسم لە1923دا دەڵێت "تورك چووە هەر شوێنێك؛ جێیناهێڵێت".
سێیەم: ئەگەر توركیا بتوانێت لەناوچەی ئارامدا جێپێی خۆی بكاتەوە، ئەوا دەروازەیەكی باش دەبێت بۆ تیرۆریستانی داعش و گروپە چەكدارییەكان لەنێوان سوریاو توركیادا تەراتێنی خۆیان بكەن
چوارەم: بەشێكی خەونەكەی توركیا لەدروستكردنی ناوچەی ئارام لەسوریا ئەوەیە؛ دەستی بگاتە سەرچاوە نەوتییەكان. بەمەش بە بەردێك چەندان پاساری دەكوژێت.