وتاری سێیەمی مەلا بەختیار: ساڵرۆژی یەكێتی، هەڵسەنگاندن یان پیاهەڵدان ؟
لە (45) هەمین
ساڵڕۆژی یەكێتی
چیم وتووە؟
مەلا بەختیار
لەیادی (45) هەمین
ساڵڕۆژی یەكێتیدا، کە هەموو ساڵێك، بەشێوەی جۆراوجۆر دەکرێتەوە. یەكێتیەكان مافی خۆیانە، شانازی بەم یادە
شكۆمەندەوە بكەن؛ لەو كەسانە بوم، لەم یادەدا، چەندین جار، زەنگی رەخنەم لێداوەو مەترسیەكانی
سەر چارەنوسی یەكێتیم، لەكاتێكدا سەرۆك مام جەلالیش مابوو، بێ روپامایی خستۆتەڕوو.
وتارەكانیشم لە بۆنەی جیاوازدا نوسیووە. وەكو:
1- "لە ساڵڕۆژی یەكێتیدا.. ئاوڕێكیش لە سەركردایەتی
فەرامۆشكراوی ناو وڵات- سەروتاری (ژ 326)ی رۆژنامەی چاودێر، 6/6/2011". (مام جەلال ئەم وتارەی خوێندەوەو بەدڵیشی
بوو)
2- "یادی یەكێتی‌و شۆڕشی نوێ .. دامەزراندنێكی
مێژوویی‌و بەرپابونێكی چارەنوسساز- ژمارە(6090)ی رۆژنامەی كوردستانی نوێ،
30/5/2013".
3- "ساڵرۆژی یەكێتی هەڵسەنگاندن یان پیاهەڵدان؟-
ژمارە(7280)ی رۆژنامەی كوردستانی نوێ، 30/5/2017".
بۆئەوەی ئەو بۆچونانە،
دوبارە بخەمەوە بیری خوێنەری وشیار، لەمڕۆوە، ئەم سێ بابەتە بەبۆنەی یادی دامەزراندن‌و
بەرپاكردنی شۆڕشی نوێوە، بڵاودەكەمەوە. دڵنیام یەكێتییە وشیارەكان‌و خوێنەرە پەرۆشەكان
لەم یادانەدا، وردی بابەتەكان دەبن‌و لەگەڵ دۆخی ئێستای كوردستان‌و یەكێتی‌و كێشمەكێشەكاندا،
هەروا، ئەو مەترسیانەی لەناوچەكە، عێراق، كوردستان‌و لەناو خودی یەكێتیشدا هەن، بۆچونەكانی
رابوردوم لەگەڵ كۆی روداوەكان‌و دیاردەكان بەراورد دەكەن. ئومێدیشمە، یادی (45) ساڵەی
دامەزراندنی یەكێتی‌و (44) ساڵەی بەرپابونی شۆڕشی نوێ، دوور لە سۆزی مێژوویی‌و هەستی
زیانبەخشی هەلپەرستی، لە ویژداندا بگێڕین‌و ئایندەیەكی شیاوتر بۆ كوردستان؛ بۆ ئەزمونی
حوكمڕانی هەرێم؛ بۆ چۆنیەتی سیستەمسازی‌و دژایەتی گەندەڵی، بەدی بهێنین. بۆیە واش
دەڵێم، چونكە دوای هەموو یادكردنەوەیەك، گەندەڵی‌و هەلپەرستی زیادی كردووە؛ كەوابێ:
هێشتا هۆكارە راستەقینەكانی ئەو دیاردە دزێوانەمان ریشەكێش نەكردووە!!
سڵاو، لەو رۆژانەی
مام جەلال‌و سەركردایەتی كۆمەڵە، بۆ یەكەمین جار بیریان لە رێكخراوێكی نیمچە بەرەیی
كوردستانی كردەوە.. نەك دروستكردنەوەی حیزبێكی تەقلیدی.
سڵاو، لەو چركەساتەی
مژدەی شۆڕشی نوێمان لە دۆخێكی مەحاڵدا گەیاندو گەیاندیشمانە ترۆپكی سەركەوتن.
وتاری سێیەم:
ساڵرۆژی یەكێتی
هەڵسەنگاندن یان
پیاهەڵدان ؟
مەلا بەختیار
یەكێتی، ساڵی گەیاندە
(42)هەمین‌و شۆڕشیشی گەیاندە (41)هەمین ساڵرۆژ. رەنگە، یادی كەم حزب‌و یادەوەری كەم
شۆڕش، بەئەندازەی یەكێتی‌و شۆڕشی نوێ، پڕاوپڕ بن لە یادەوەری خۆش‌و ناخۆش، شانازی‌و
شكست. كەم حزبیش هەیە بەئەندازەی یەكێتی هەلومەرجی گۆڕاوی جیهان‌و روداوەكانی ناوچەكە،
ناچاری كردبێت بەبەشێكی بەرنامەو سیاسەت‌و ئایدیۆلۆژیەتی خۆیدا بچێتەوە.
لەشاخدا، هاندەری
سەرەكی یەكێتی، سەرخستنی خەباتی رزگاری‌و تێكشكاندنی نەخشەكانی فاشیەتی عێراق‌و پەكخستنی
پیلانەكانی شەڕی ناوخۆ بوو، بۆئەوەی كورد ئەمجارە سەربكەوێ‌‌و یەكێتیش نەكرێتە حزبێكی
لاوەكی. لەم قۆناغەدا، هەتا گەیشتە راپەڕین، یەكێتی لە حزبە دەگمەنەكانی رۆژهەڵاتی
ناوەراست بوو، كە هیچ هەلومەرجێك‌و، هیچ پیلانێك‌و، هیچ رێكەوتنێك، تەنانەت بە راگیرانی
جەنگی ئێران-عێراق‌و دوای ئەنفالەكانیش، لەو حزبانە بوو چۆكی دانەدا. بەڵكو داینەمۆی
درێژەدانی شەڕی پارتیزانی بوو، لەوڵاتێكدا، كە دێهاتی تێدا نەمابوو!
بۆ راپەڕینیش، بێگومان
هەلومەرجی بابەتی ناوچەكەو رقی پەنگخواردوی خەڵكەكەو ئامادەیی راپەڕینی خۆڕسكی جەماوەرەكە،
یەكێتییان خستە بەردەم گۆڕینی ستراتیژی شاخ بۆ شار. گرنگی سیاسەتی یەكێتی لەسەروبەندی
راپەڕیندا، تەنها ئەوە نەبوو ئامادەكاری بۆ راپەرین دەكرد، بەڵكو، دوربینیەكەی لەوەشدا
بوو، سەرەڕای جیاوازی بۆچونی لایەنە سیاسیەكان، لەسەر راپەڕین‌و ئایندەی راپەڕین،
بەڵام یەكێتی سوربوو لەسەرئەوەی نیمچە سەرچڵییەكی سیاسیش بۆ هاتنە ناو شارەكان
بكات، پێش ئەوەی چارەنوسی بەعسیش لەلایەن زلهێزەكانەوە بەتەواوەتی دیاریكرابێت. هەموو
ئەو لایەنانەی لەوكاتەدا ستراتیژی راپەڕینیان لەلا ئامانج بوو، ئەنجامەكانی راپەڕین
دەریخست، خستنەلاوەی ناكۆكیەكانیان، چەند پیرۆز بوو بۆ سەركەوتنی راپەڕین. دوای
راپەڕینیش، سەلماندنی فیدراڵ، چەند كوردی جۆشدا قۆناغی رابوردوو جێبهێڵێ‌‌و بەرزبێتەوە
بۆ قۆناغی سیستەمی نوێی جیهان‌و عێراقی فیدراڵی دوای سەدام.
لەدوای دەسەڵات
گرتنەدەستیشەوە، هەن پێیانوایە پەیامی راپەڕین كۆتاییهاتووە. بەڵام راپەڕین، لەرەهەندە
مێژووییەكەیدا، راپەڕینێكی بەردەوامە. هەتا ئامانجی دیموكراسی‌و دادپەروەری كۆمەڵایەتی‌و
بونیادنانی كۆمەڵی مەدەنی، ئەركی قۆناغەكە بێت، پرۆسەی راپەڕین بەردەوامە. دیارە هەشن؛
خواستەكانیان، مەرامەكانیان، دەستكەوت‌و هەناسەی سیاسییان، وردە وردە، لەگیانی راپەڕین
دوریخستونەتەوە، هەربۆیە لە چەمكە هاوچەرخەكانی دیموكراسی، دەسڵەمێنەوە. بەڵام ئەمە
كۆتایی پرۆسەی راپەڕین نیە. بەڵكو پێشێلكردنی بنەماكانی راپەڕینە؛ دیارە لەدوا سەرەنجامیشدا،
داینەمۆی راستەقینەی راپەڕین، هاندەری كاریگەری بەردەوامیی راپەڕین دەبێت لەناو نەوەكاندا،
هەتا دوا ئامانجەكانی دەهێنرێنەدی.
پرسیاری ئێمە ئەوەیە
لەیادی (42) ساڵەی یەكێتی‌و (41) ساڵەی بەرپابونی شۆڕشدا، دوای ئەم هەموو تاقیكردنەوەو
گۆڕانكاریە، ئایا دەشێ، بەگشتی وەكو ساڵانی رابردوو، تەنها بەسەربڵندی‌و ئاهەنگ‌و
پیاهەڵدان، یادەكە بكەینەوە، یان نەخێر لەیادێكی مەزنی واشدا، پیاچونەوەی كۆی سیاسەتەكان،
روداوەكان، ململانێكان، شكست‌و سەركەوتنەكان، دەستكەوت‌و كەمتەرخەمییەكان، هەڵەو هەڵدێرەكان،
تەنانەت لادان‌و بادانەكانیش، مایەی هەڵسەنگاندن‌و لایەنە خراپەكانیش مایەی رەخنەلێگرتنن؟
یەكێتی لەوە بۆتەوە،
پێویستی بە پیاهەڵدان‌و ئاهەنگ گێڕان‌و سەرچۆپی كێشان بێت. ئەو قۆناغانە، بەسەرچوو.
بەڵێ، یەكێتی دەبێت واز لەوە بێنێت، تەنها بە پیاهەڵدان‌و بە شاباش‌و شانامە، یادەكانی
بگێرێت.
سەردەمی شەڕە ئاڵاو
وێنە بەرزكردنەوەو خرۆشانی سەر جادەكان، كۆتاییان هاتووە. ئێستا لەسەردەمێكداین، سەراپا
جیاوازە لە دەهەكانی رابردوو. جیهان، لەم جیهانگیریەدا:
-
لەروی ئابوریەوە، بنەماكانی سەراپا گۆڕاوە.
-
لەروی تەكنەلۆژیاو تەكنیكەوە، رایەڵەیەكی سەرسوڕهێنەر، تاك‌و كۆی جیهانی تەنیوەتەوە.
-
لەروی سیاسیەوە، سیستەمە دواكەوتوەكان، هەڵدەوەشێن.
-
لەروی ئایدیۆلۆژیەوە، گۆڕانكاری سەیروسەمەرە لەئارادان‌و سەردەمی ئایدیۆلۆژیەت بای
بای!
-
لەروی فەلسەفیەوە، فەلسەفەی سیاسی-سۆسیۆلۆژی‌و فەلسەفەی سیاسی، كەوتۆتە ژێر فشاری
گۆڕانكاریەكان‌و پەیوەندی چینایەتی كوردەواریش، گۆڕدراوە.
-
لەروی جەماوەریەوە، بازاڕی ئازادو لیبراڵ، پێوەرەكانی هەڵبژاردنی لەرۆژئاوا گۆڕیوەو،
كاریگەری لەسەر رۆژهەڵاتی ناوەراستیش داناوەو ئەگەری سیاسی جۆراوجۆریش لەئارای لەمەودوان.
-
لەروی عەقیدەییەوە، ململانێی مەزهەبەكان، تێكچڕژاون‌و ئایندەخوازو كۆنخوازەكان، لەشەڕی
چارەنوسسازدان. ئەگەر ستراتیژی دیموكراسی هاوچەرخ پەسەند نەكرێ، مەترسی دوای شەڕی
تیرۆریش هەڕەشەی جۆراوجۆرمان لێدەكات.
-
لەروی راگەیاندنیشەوە، سۆسیال میدیاو میدیای تاكگەرایی‌و نهێنی وروژاندن، بۆتە سیمای
سەردەم.
-
لەروی حزبایەتیشەوە، حزبی تۆتالیتاری، كلاسیكی، تاكپەرستی، ئایدیۆلۆژیەت گەرا، ناسیۆنالیستی
گۆشەگیر، چەپی چەرخی رابردوو، تێكڕا لەپاشەكشەدان. هەربۆیە، لە ئۆروپادا، راسیزم‌و
پۆپۆلیزم گەشەیان كردووە. لەرۆژهەڵاتی ناوەراستیشدا هەژمونی حزبایەتی كلاسیكی
لاواز بووە. رەنگە، راسیزم‌و پۆپۆلیزم، لەتەك سیستەمە كۆنەكانی ناوچەكەدا، ساڵەهای
تر، بەرژەوەندییان یەكانگیر بێ دژی گەلان‌و دیموكراتخوازان!
كە سەیری پانۆرامای
حزبایەتی لە رۆژهەڵاتی ناوەراست، بەكوردستانیشەوە، دەكەین، حزبە دەسەڵات سەپێنەرەكانی
رۆژهەڵاتی نزیك، لەبەرئەوەی لەو گۆڕانكاریانە تێنەگەیشتبون، یان داتەپین، یان لەداتەپیندان.
یاخود، هەڵدەگەڕێنەوە بۆ زەبروزەنگی دەستوریی‌و سەربازیی‌و سەركوتكردن. بەدڵنیاییەوە
هیچی ئەمانە دادیان نادات.
لە بەشەكانی
كوردستاندا، راچەنینێكی نەتەوەیی بەگشتی‌و هەتا رادەیەك دیموكراسی لەئارادایە. بەڵام،
ستراتیژی سیاسی‌و ئایدیۆلۆژی تێكڕا حزبەكان، لەئاستی گۆڕانكاریەكانی سەردەم‌و خەوەكانی
ئایندەدا نین. ئێمە دڵنیاین، لەروی بابەتیەوە، هەر حزبێك، وریای راستكردنەوەی هەڵەكانی
نەبێت، گۆڕانكاری لە پێكهاتەو جیهانبینی خۆی بەپێی ئەركەكانی ئەم سەردەمە، بەدینەهێنێت،
زوو یان درەنگ، باجێكی قورس دەدات. هەڵبەتە ئێستا كێشەكە لەوەدا نەماوە رێژەی كام
حزب زۆرو هی كام حزب كەمە. كێشەكە كوت‌ومت مەحكومی گۆڕانكاریەكانی سەردەمەكەیە. نە رێژەی دەنگ‌و نە
دەسەڵاتی سەپێنراو، تا سەر ناتوانن بەربەستی بەردەم گۆڕانكاریەكان بن.
یەكێتیی نیشتانیی
كوردستان، یەكێكە لەو حزبانەی، هەتارادەیەك لەرابردوودا لە گۆڕانكاریەكانی سەردەمی
جەنگی سارد، وردبوبوەوە. ئاڵوگۆڕی بەسەر پەیكەرەو ئایدیۆلۆژیەت‌و سیاسەتی خۆیدا، دەهێنا.
بەڵام كاتێك جیهانگیری بەرەو سەقامگیری، فەلسەفەی خۆی سەپاند، یەكێتی بۆ دەهەیەك دەچێت،
گۆڕانكاری پێویستی لەهەموو بارێكەوە: پێكهاتە، ئایدیۆلۆژی، سیاسی، ژیانی حزبایەتی‌و
ئەركەكانی دیموكراسی هاوچەرخ، بەدینەهێناوە. كە پێمانوایە، بەشێكی كێشەكانی ناوخۆی
یەكێتی، هەروا بەشێكی لاوازبونی متمانەكانی یەكێتی‌و جەماوەریش، سەرچاوەكەی بۆ ئەنجامنەدانی
ئەو گۆڕانكاریە، دەگەڕێتەوە. هەموشمان دەزانین ماسی لە چ ئاوێكدا راو دەكرێ!
مەحاڵە نەوەی نوێ،
بەبێ گۆڕانكاری بنچینەیی نوێ، پەروەردەی نوێ بكرێن، هەتا بتوانن جێگای كاراكتەری
سەركردەی سەردەمەكانی رابردوو بگرنەوەو خەوەكانی ئایندە، بەدیبێنن.
هەر حزبێك، لەرابردوودا
قەتیس مایەوەو لەناو بازنەیەكی داخراوی ئێستاشدا، سوڕایەوە، بێگومان فریای كاروانی
ئایندە ناكەوێت. كەوابێ:
یەكێتی، پێویستی
بە پرۆژەیەكی هەمەلایەنەی گۆڕانكاریە. پەشم نییە هەڵەكانمان دیاری بكەین‌و رەخنەشیان
لێبگرین. بەڵكو پەشم ئەوەیە هەڵەكان دیارینەكەین‌و رەخنەی لێنەگرین‌و چارەسەری نەكەین.
یەكێتی، لەم ساڵڕۆژەیدا، پێویستی بە پیاچونەوەی هەمەلایەنە هەیە:
- پیاچونەوە بە سیاسەتی ئابوری‌و بازاڕی
ئازادو رێگرتن لە چاوچنۆكی، لە هەر كۆمپانیاو پلەوپایەیەكدا بن.
- پیاچونەوە بە پەیوەندی یەكێتی‌و جەماوەرو
ئاشتكردنەوەی خەڵكە ناڕەزایی‌و رەخنەگرەكان.
- پیاچونەوە بە سیاسەتی راگەیاندن‌و گونجاندنی
تەواوی كەناڵەكان لەگەڵ ئەركەكانی میدیای سەردەم.
- پیاچونەوە بە تێگەیشتنمان بۆ كاری رێكخراوە
دیموكراتیەكان‌و سەندیكاكان‌و پێدانی ئازادی زیاتر بە رێكخراوەكان. بەڵكو وازهێنان
لە سیاسەتی رێكخراوەیی‌و سەندیكایی بەرەیی. كە زیانی بۆ ئازادیەكان‌و گۆڕانكاریە كۆمەڵایەتیەكان،
لەمەودوا زیاتر دەبێ!
- پیاچونەوە بە پەیكەرەی حزبایەتی‌و داڕشتنەوەی
ئۆرگانەكانی، لەبەر رۆشنایی گۆڕانكاریەكان.
- دوركەوتنەوە لە سیاسەتی كاردانەوە، هەروەها
خوێندنەوەی وردی هەلومەرجی بابەتی بۆ بڕیارو بەرنامەكان. نە سۆزی لەرادەبەدەرو نە
رقی بێسنور، دادمان نادەن.
- گێڕانەوەی دیسپلینی حزبایەتی‌و دیاریكردنی
ئەرك‌و ماف‌و سزاو پاداشت، بەپێی رادەی جێبەجێكردن‌و جێبەجێنەكردنی بڕیارەكان، نەك
پروپاگەندەی سۆسیال میدیا.
ئەم هەڵوێست‌و هەنگاوانە،
پێمانوایە ئاهێكی قوڵ بەبەری یەكێتیدا دێنێتەوەو، زەمینە دەرەخسێنێ بۆ بەستنی پلینیۆمێك‌و
پلینیۆمیش زەمینە دەرەخسێنێ بۆ كۆنگرەیەكی سەركەوتوی یەكێتی ناو یەكێتی.
كاتێكی زۆرمان لەدەستداوە،
بەدڵنیاییەوە چیكە بەبەرمانەوە نەماوە كات لەدەست بدەین. ئەوكاتەی بەدەستمانەوە
ماوە، سودی لێوەرنەگرین، كێشەكانی ناو یەكێتی‌و كێشەكانی كوردستان‌و كێشەكانی ناوچەكە،
هێندە زۆرن، زۆر لەمەوبەر زیاتر زیانمان پێدەگەیەنن؛ چ زیانی حزبی، چ زیانی نەتەوەیی،
چ زیانی بەدینەهێنانی ستراتیژی دورمەودای سەربەخۆییش!
"رۆژنامەی
(كوردستانی نوێ) ژ(7280)- 30/5/2017"