رامان لە نامۆیی‌و ئاوارەیی "باوكم"دا
ئازاد عەلی
باوكم
(چاوەکانی هێندە لە دەریا دەچون
جێگەی هەمومانی تیا کردبۆوە
لەگۆڕیشدا بە شەرمەوە خەوت
ئێوارەیەک تەنیا بە ریشۆڵەکانی سلێمانی وتبوو
ئیتر ناگەڕێمەوە هەولێر، بۆیە هەرچی رەنگی
رەشی ئاسمان بوو، زۆر بە تەنیایی خواردیەوە
باوکم
هەموومانی لەیەک ئاوێنەدا خۆشدەویست
ئەو ئاوێنەیەی بەبێ باران و داگیرسانی چرا
لەتریفەی هەناسەکانی ئاوارەیدا
نەیتوانی بۆ تەنیا یەک گۆڕستانیش بگەڕێتەوە هەولێر)
خۆشەویستی بۆ باوك، لە رووی سۆزەوە جیاوازترە، لە خۆشەویستی "دایك". سامی، بەرامبەر "باوكم"یش، هەستەكانی لە ئاوارەیی‌و گۆڕستاندا، تەراتێنی یادەوەری دەكەن.
لە "دایكم"دا شاعیر، رووباری كردۆتە شوێنی رامان. لە "باوكم"دا چاوی چواندۆتە دەریا. رامانەكەی فراوانترە. دیارە، باوكی، كە كەمتر لە دایكی، میهرەبانی بۆ مناڵەكانی نەبووە. دیاریشە چۆنی ژیاندون‌و پێگەیاندوون. هێندەی باوكی، دڵە، چاوەكانی كردۆتە دەریای باوكایەتیەكی لێوان لێو سۆزو خۆشەویستی. دیقەتی یادەوەری كوڕ بۆ باوك.. ئاكام بۆ كەسوكار، بدەن. ئاوها دەنكە مرواریەكانی رامانی رابوردووی دەهۆنێتەوە:
چاوەكانی هێندە لە دەریا دەچوون
جێگەی هەموومانی تیا كردبۆوە،
لەگۆڕیشدا بەشەرمەوە خەوت
بیرەوەری ئەگەر بەجوانی دەرینەبڕی، ئازاری دەرونیت دەدات. تایبەت باوك‌و دایك، كاتێك لەتەكیاندا بە ئەوینی راستەقینەی پەروەردە، لە كۆشەوە بۆ كۆشك، پێت دەگەیەنن، ئیدی لەگەڵ تێپەڕینی تەمەندا، ئەو ئەوینە ئۆباڵە و لەئەستۆدایە. بۆ شاعیر دەبێ، ئەو یادەوەرییە دورو درێژە بەبێ درێژدادڕی، چڕ چڕ بكاتەوە، بۆ چڕە هەست. بۆ وشەو رستەی كورتی شیعر. نەخوازەڵڵا شیعری نوێش. تۆ سەیری ئەم باوكە بكەن چی لەم كوڕە شاعیرە پەنگخواردووەی یادەوەری باوكی دەكات.. هەمویانی بردۆتە ناو چاوەكانی باوكی. باوكیشی هێندە تەژی بوو، لە سۆزی كەسایەتی باوكایەتی، تەنانەت، لەگۆڕیشدا بەشەرمەوە خەوت.
شەرم بۆ باوك‌و دایك، شەرم نییە لە رەفتاری نەخوازراو، بەڵكو شەرمە لە سۆزی قوڵ. شەرمە بۆ هەر ئەركێك بەهۆی رۆژگارەوە رای نەپەڕاندبێ بەرامبەر مناڵ‌و هاوسەرو ژیان.
بیرەوەری "سامی" لەگەڵ باوكیدا، بێگەردە. شایەتی شاعیریش، فێڵی تیا نییە. چونكە شایەتی هەست‌و نەستە. نەك بە پارە فێڵ كردن لە ژیانی ناوەوەی مرۆڤ!
نامۆیی لە شار، جیاوازە لە نامۆیی لە نیشتمان، نامۆیی لە شار، جۆرێكە لە نامۆیی دەروونی. نامۆیی دەروونی، خود لێی بەرپرسیارە. نامۆیی شار، خوداوەندەكانی سەر ئەرز دەیسەپێنن. ئای كە ئازارێكی سەخت سەختە، پیاوێكی هەولێری ئاوارەكراوی نامۆ، ریشۆڵەكانی سلێمانی راسپێرێ ئیتر ناگەڕێمەوە هەولێر. "باوك" دەزانێ، ریشۆڵە كۆچەریی وەرزییە. دەشزانێ هەولێر ریشۆڵەی زۆرە. پەیامی نەگەڕانەوەی بە ریشۆڵە قەترانیەكاندا، ناردۆتەوە بۆ هەولێر. رەنگە رەشەكانی ئاسمانیشی بە تەنیایی، خواردۆتەوە. بەڵێ بە تەنهایی.. نەیویستووە، لەو چركە خۆچەماندنەوەدا بۆ حوكمی فیزیكی هەمیشەیی، كەس لە كەسوكار بكاتە هاورەشنۆشی خۆی.. بەتەنها رەشی ئاسمانی خواردۆتەوە.. بەتەنها چێژی لە نامۆیی وەرگرتووە.. بەتەنها!
دەبێ "باوكم" وا بوبێ، ئەوەتا لێرەشدا، وەكو شیعری "دایكم" ئاوێنە دێتەوە ئارای رامانە شیعریەكان. لێرەدا ئاوهای ئاوێنەكە هەڵواسیووە:
هەمومانی لە یەك ئاوێنەدا خۆشدەویست
ئەو ئاوێنەیەی بەبێ باران‌و داگیرسانی چرا
لە تریفەی هەناسەكانی ئاوارەییدا
نەیتوانی بۆ تەنیا یەك گۆڕستانیش بگەڕێتەوە هەولێر
ئاوێنە، لە"دایكم" كۆبەندی یادەوەریەكانە. لە "باوكم"دا ئاوێنە ئامێزی خۆشەویستییە. بەڵام، ئەم ئاوێنەیە، ناسك نییە وەكو ناسكی هەستی "دایكم" خۆڕاگرەو ستەمكاریش وردوخاشی نەكردووە. بۆیە (بەبێ باران‌و داگیرسانی چرا، لە تریفەی هەناسەكانی ئاوارەیدا).. بڕوانن، باران‌و چرای داگیرساو، لەگەڵ باران لە روحی "سامی"دا، لە فرمێسكە ماتەكانی دەچێ.. كە تەنانەت جار جارە روحە سوكەكانیشی، ناتوانێ ئەو فرمێسكانەی بسڕێتەوە. لەو بارانەدا، یادەوەری باوك، هێندە لە نامۆیدا، تاریكە، بەبێ "چرا" تەنانەت لە تریفەی هەناسەكانیشدا، چونكە هەناسەی ئاوارەییە، نەگەڕاوەتەوە هیچ گۆڕستانێكی زێدەكەی.. هەولێر.
ئەمەیە جۆشەنی هەناسەی ئاوارەیی‌و ئەمەشە، بەرەنگاری نامۆیی خودو نامۆیی خوداوەندەكانی سەر ئەرز! ئەم بەرەنگارییەی هەناسە خەماوییەكان وەكو (كۆرۆنا) نابینرێ، بەڵام بە هەرچی هێزی ملهوڕە سەپاوەكانە، خەفە ناكرێ!