ساتی هێرشەكانی 11ی سێپتەمبەر، بۆش و بن لادن چیان دەكرد؟
چاودێر- تایبەت:
پیتەر ئالبێرگن، رۆژنامەنوسی بەناوبانگی تۆڕی هەواڵی (CNN) كە لەساڵی 1997 بۆ یەكەمینجار چاوپێكەوتنی لەگەڵ بن لادندا ئەنجامدا، كتێبێكی لەبارەی راوەدونان و كوشتنی ئوسامە بن لادن نوسیوەو تێیدا بە پشتبەستن بە زانیاریەكانی دەزگای هەواڵگریی ئەمریكا (CIA) باسی 10 ساڵی ژیان و راوەدونانی ئوسامە بن لادن دەكات لەدوای روداوەكانی 11ی سێپتەمبەر.
لەم كتێبەدا كە ئێستا لەلایەن وەرگێڕ و رۆژنامەنوس رزگار فایەق لەزمانی فارسیەوە وەرگێڕدراوەتە سەر زمانی كوردی و بەم نزیكانە چاپ دەكرێت، پیتەر ئالبێرگن، لە بەشێكی كتێبەكەدا باسی چركەساتی روداوەكانی 11ی سێپتەمبەر دەكات و هەروەك باسی ئەوەش دەكات كە لەو چركەساتەدا هەریەك لە جۆرج بۆشی كوڕ، سەرۆك كۆماری ئەوكاتی ئەمریكاو ئوسامە بن لادن، سەرۆكی رێكخراوی قاعیدە چیان كردوە.
بۆش چی دەكرد؟
پیتەر ئالبێرگن لەكتێبەكەیدا، دەڵێت: بەرەبەیانی رۆژی 11ی سێپتەمبەری 2001، لە ساراسوتای ویلایەتی فلۆریدا، مۆرل سەرۆكی دەزگای سیا، راپۆرتی رۆژانەی سەرۆك كۆماری پێشكەش كرد، كە هیچ خاڵێكی گرنگ و جێبایەخی تێدانەبوو. ئەو رۆژە مۆرل، هاوڕێ لەگەڵ كارل رۆڤ، راوێژكاری سیاسی و ئاری فلیچەر بەڕێوەبەری راگەیاندن، لەگەڵ كاروانی ئۆتۆمبێلەكانی جۆرج بۆش یەكیانگرت، كە بەرەو قوتابخانەیەكی سەرەتایی بەڕێوە بوو. سەرۆك كۆمار دەیویست لەوێ دیدار لەگەڵ چەند قوتابییەك ئەنجام بدات. لە رێگا فلیچەر لە مۆرلی پرسی ئایا لەبارەی ئەو فڕۆكەیەوە كە خۆی كێشاوە بە سەنتەری بازرگانیی جیهانی، هیچ زانیارییەكی هەیە یان نا؟ مۆرل وتی ئاگادار نیم و یەكسەر پەیوەندیی كرد بە ناوەندی ئۆپەراسیۆنەكانی دەزگای سیا، فەرمانبەرانی ناوەندەكە هەواڵەكەیان پشت راست كردەوەو بە پێچەوانەی پێشبینییە سەرەتاییەكانی ئەوانەوە، وتیان: روداوەكە فڕۆكەیەكی بچوكی رێ ونبوو نیە، بەڵكو فڕۆكەیەكی گەورەی نەفەرهەڵگرە.
لە قوتابخانەكە كە بۆش سەرقاڵی قسەكردن بوو بۆ قوتابیەكان، لە تەلەڤزیۆنەوە هەواڵێكی بەپەلە لەسەر پێداكێشانی فڕۆكەی دوەم بە سەنتەری بازرگانیی جیهانی بڵاوكرایەوە. بۆش بە هەڵەداوان قوتابخانەكەی بەجێهێشت و بە فڕۆكەی تایبەتی سەرۆك كۆمار، راستەوخۆ بەرەو بارەگای هێزی ئاسمانیی باركسدیل لە نزیكی شریوپۆرتی ویلایەتی لویزیانا، فڕی. فلیچەر روداوەكانی ئەو رۆژەی بە وردی یاداشت كرد، ئەو نوسیویەتی بۆ یەكەمجار كە ناوی بن لادنم بیست سەعات 10:41 ی بەیانیی ئەو رۆژە بوو، واتا ئەو كاتەی كە ئاندی كارد سەرۆكی تیمی بۆش، لەناو فڕۆكەكەدا بە بۆشی وت " لەم روداوەدا بۆنی بن لادن دەكرێت". بەهەرحاڵ هەردوو تاوەرەكەی سەنتەری بازرگانیی جیهانی روخان و فڕۆكەیەكی دیكەش بینای پنتاگۆنی وێران كرد.
خوێنی سەرۆك بۆش جۆشی سەندو بەڵێنی بە خۆی دا "دەبێت ئەنجامدەرانی ئەو كارە بدۆزرێنەوەو توندترین سزا بدرێن".
بن لادن لەوكاتەدا چی دەكرد؟
پیتەر ئالبێرگن لەكتێبەكەیدا باسی ئەوكاتەش دەكات كە لەكاتی هێرشەكاندا، بن لادن چی كردوەو لەكوێ بوە. لەوبارەیەوە دەڵێت: بەیانیی هەمان رۆژ، بن لادن، بە عەلی بەهلول پاسەوانی تایبەتی خۆی وت، پێویستە ئەمڕۆ بە وردی چاودێریی هەواڵەكانی جیهان بكەیت، بەهلول لەكاروباری راگەیاندنیشدا توانایەكی باشی هەبوو. بەهلول بەوپەڕی گوێڕایەڵییەوە فەرمانەكانی ئەربابەكەی جێبەجێ دەكرد. بن لادن بەجۆرێك قاعیدەی بەڕێوەدەبرد، وەك ئەوەی ئەندامەكانی قاعیدە، ئەندامی خێزانەكەی بن، جۆرە دەسەڵاتێكی رەهای وای هەبوو، كە لەلایەن دەست و پێوەندەكانیەوە بە تەواویی قبوڵكراو بوو. ئەو رۆژە پاسەوانە متمانەپێكراوەكانی بن لادن، كە زۆربەیان خەڵكی یەمەن و سعودیە بون، هاوشێوەی رۆژەكانی تر بە تەواویی توانایانەوە پارێزگارییان لە بن لادن دەكرد. هەروەها ئەندامانی دیكەی قاعیدەو پاسەوانەكان، سوێندی وەفادارییان خواردبوو كە گوێڕایەڵی فەرمانەكانی بن لادن بن، نەك هی رێكخراوەكە، بەڵكو بەیعەتیان بە شەخسی ئەو دابوو. (بەهەمانشێوە ئەو كەسانەی پەیوەندییان بە حزبی نازییەوە دەكرد، سوێندیان بۆ گوێڕایەڵی فەرمانەكانی هیتلەر دەخوارد، نەك فەرمانەكانی حزبی نازی).
بن لادن ساڵی 1998 قاعیدەی دروستكردو لەوكاتەشەوە بەناونیشانی رابەری رەها بە شێوەیەكی فراوان، دەسەڵاتی خۆی بەسەر رێكخراوەكەدا سەپاند. دیدێكی گشتی هەیە كە ئەیمەن زەواهیری پزیشكی میسری و كەسی دووەمی قاعیدە، ساڵانێكی دورودرێژ "عەقڵی بیركەرەوەی" بن لادن بوە. لەگەڵ ئەوەشدا گۆڕانكاریی لە ئامانجە هەرە گرنگەكان لەمێژوی قاعیدەدا رویدا، واتا بن لادن لەباتی رژێمەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، ئەمریكای وەكو دوژمنی سەرەكی خۆی دانا، ئەمەش بوەهۆی ئەوەی بن لادن ئامۆژگارییەكانی ئەیمەن زەواهیری بۆ دەستگرتن بەسەر دەوڵەتی میسردا وەلا بنێت. هەروەها زەواهیری بۆ ساڵانێكی زۆر هیچ زانیارییەكی لەسەر گەورەترین چالاكی رێكخراوەكە نەبوو، واتا ئاگاداری بەرنامەڕێژیی هێرشەكانی 11ی سێپتەمبەر نەبوو، لە هاوینی 2001 ئاگاداركرایەوە.
بەرەبەیانی رۆژی 11ی سێپتەمبەر، دەستەی پاسەوانەكانی بن لادن، بە شەوقەوە كاری خۆیان بۆ پاراستنی پیاوێك دەستپێكرد، كە لە روانگەی ئەوانەوە باوكێكی فیداكار بوو. ئەو لەو رۆژەدا بارەگا سەرەكییەكەی خۆی لەشاری قەندەهاری باشوری ئەفغانستان جێهێشت و بەرەو ناوچەی شاخاویی (خوست) لە رۆژهەڵاتی ئەفغانستان رۆشت. بەهلول لە مینی پاصێكدا كە بەشێك بوو لەكاروانەكەی بن لادن، تۆڕێكی وەرگری شەپۆلەكانی مانگی دەستكردی جێگیركرد، بەڵام هەر لەگەڵ گەیشتنیان بە خوست، نەیاندەتوانی دەستیان بە تۆڕەكانی تەلەڤزیۆن بگات، هەر بۆیە بن لادن بە مەبەستی گوێگرتن لە هەواڵەكانی (بی بی سی- عەرەبی) رادیۆی بەكاردەهێنا.
بن لادن بە پیاوەكانی وت "ئەگەر بێژەری هەواڵەكان بڵێت: بەپێی هەواڵێك كە هەر ئێستا بەدەستمان گەیشت..... ئەوە واتا براكانمان سەركەوتوو بون". سەعات پێنج و سی دەقیقە بە سەعاتی محەلی، بێژەری هەواڵەكانی بی بی سی رایگەیاند "سەرنجتان بۆ هەواڵێك رادەكێشم كە هەر ئێستا بەدەستمان گەیشت، بەپێی سەرچاوەكانی هەواڵی ئەمریكا، فڕۆكەیەكی نەفەرهەڵگر خۆی كێشاوە بە تاوەری سەنتەری بازرگانیی جیهانی لە نیویۆرك". بن لادن بە پیاوەكانی وت ئارام بگرن، بە زوویی بەركەوتنی دووەمین فڕۆكەی نەفەرهەڵگر بە تاوەرەكەی تری سەنتەری بازرگانی رادەگەیەندرێت. پاسەوانەكانی لە خۆشی و شادیدا جێیان بەخۆیان نەدەگرت، چونكە ئەربابەكەیان جەنگێكی فرەلایەنەی دژی كافران بەرپا كردبوو.
تێبینی: وێنەکە راستەقینە نیە و دروستکراوی کارێکی فیلمسازیە و دانانی ئەم بابەتەش هاوکاتە لەگەڵ ساڵیادی روداوەکانی 11ی سێپتەمبەر.